‘Soundtrack To A Coup d’Etat’: DJ Wikipedia

‘Soundtrack To A Coup d’Etat’ (2024) 
Lang leve de Belgen! Bij het bekendmaken van de nominaties voor de Oscars bleek ons Belgenland warempel verschillende malen van de partij te zijn. Het Brusselse productiehuis Take Five heeft meegewerkt aan de postproductie van het uitmuntende ‘Flow’, genomineerd voor beste animatiefilm én beste internationale film. Nicolas Keppens haalde een nominatie binnen voor beste korte animatiefilm met zijn ‘Beautiful Men’. En Johan Grimonprez is met het bejubelde ‘Soundtrack To A Coup d’Etat’ genomineerd voor beste documentaire. Hoog tijd voor ons om die laatste even toe te lichten en te schetsen waarom dit imposante werk uw aandacht verdient.
De klank van de Koude Oorlog
Regisseur Grimonprez doet met zijn kroniek op grondige wijze de vaderlandse geschiedenis uit de doeken over de afloop van onze vroegere kolonie Belgisch-Congo, dat onafhankelijk werd in 1960. De geopolitieke strijd voor het daar te vinden uranium leidde ertoe dat die overgang naar de onafhankelijkheid een smerig spel werd, waarbij kersvers democratisch verkozen president Patrice Lumumba vermoord werd. De Belgische overheid had een hand in die uitschakeling, een daad waarvoor onze natie zich diep moet schamen.

De film presenteert dit duister stukje politieke smerigheid aan de hand van broeierige jazzklanken: Louis Armstrong, Max Roach, Duke Ellington, Thelonious Monk, Nina Simone, Dizzy Gillespie en ga zo nog maar even door. De legendarische trompetspeler Louis Armstrong werd door de VSA aangesteld als ambassadeur om de harten te veroveren van de Congolese bevolking. Dit was uiteraard een poging van de Amerikaanse overheid om haar vijand uit de Koude Oorlog, de door Chroesjtsjov aangevoerde Sovjet-Unie, te verschalken.
Groovy
De film verwijt de VSA, de Verenigde Naties en België verantwoordelijk te zijn voor de staatsgreep die in Congo plaatsvond en die zou leiden tot de dood van haar president. Muzikanten Max Roach en Abbey Lincoln hebben na de dood van Lumumba de VN-veiligheidsraad verstoord in protest. Grimonprez gebruikt de rol van deze muzikanten om dit ellenlange verhaal uit de doeken te doen. De schabouwelijke overgang naar de onafhankelijkheid van Congo is een zwarte pagina in onze geschiedenis, maar door dit relaas te ondersteunen door die heerlijke jazzmuziek komt de filmmaker enorm creatief en speels uit de hoek.

Indrukwekkend wordt het wanneer Grimonprez de muzikaliteit in het politieke gekibbel ontdekt, waarbij protesterende leden van de VN ritmisch bonken op hun bureau. Grimonprez toont dat een goeie groove overal te vinden is. Dit is een vondst waar we aangenaam verrast van opkeken.
Duimen maar
‘Soundtrack To A Coup d’Etat’ blijft bij door zijn indrukwekkend voorkomen. De film is een lijvige 150 minuten lang, waarin een ontzéttende hoeveelheid informatie aan bod komt, meer dan eender welke Wikipediapagina aankan. De kijker krijgt nauwelijks de kans om naar adem te happen. De film mag dan wel een zware zit zijn, de grootsheid van het geheel laat een diepe indruk na. Het valt nauwelijks te geloven hoe Grimonprez zelf het overzicht kon houden op dat wat hij hier klaarspeelt, vooral omdat hij enkel gebruik maakt van archiefbeelden. Het moet een immense duik geweest zijn in het beschikbare bronmateriaal.

Tijdens het bekijken van de film moesten we regelmatig terugdenken aan de documentaire ‘Summer Of Soul’ van enkele jaren geleden. Regisseur Questlove hanteerde daarbij ook ‘zwarte muziek’ om de politieke dimensie van de toenmalige tijdsgeest te schetsen. Die film won de Oscar voor beste documentaire, helaas net nadat Will Smith een klap verkocht aan Chris Rock. We duimen voor Grimonprez dat ook hij het Oscarbeeldje mag oppikken, maar hopelijk niet net nadat pakweg The Rock een oplawaai uitdeelt aan Vin Diesel. We weten het zondagnacht 2 maart.
‘Soundtrack To A Coup d’Etat’ is nu te zien op VRT Max.