Openhartige brieven van twee onafhankelijke vrouwen
George Sand & Pauline Viardot, ‘De schrijfster en de nachtegaal’ 
Naast een omvangrijk oeuvre schreef George Sand (1804-1876) talloze brieven bij elkaar. Deze zijn opgenomen in de verzamelde correspondentie van George Sand, samengesteld door George Lubin. De briefwisseling tussen Pauline Viardot (1821-1910) en Sand, ooit in het boek ‘Lettres inédites de George Sand et de Pauline Viardot 1839-1849’ bijeengebracht verscheen nu als ‘De schrijfster en de nachtegaal’ in de reeks Privé-Domein.
Pauline Viardot (1821-1910) was als Spaans-Franse mezzosopraan een soort Maria Callas van haar tijd. Als dochter van tenor Manuel del Pópulo Vicente Rodríguez Garcia, voor wie Rossini speciaal de rol van graaf Almaviva in ‘De Barbier van Sevilla’ schreef, was ze als het ware voor het podium geboren. Ze werd een ware diva die haar carrière grotendeels te danken had aan Louis Viardot. Een twintig jaar oudere man met wie ze op aanraden van de Franse schrijfster George Sand getrouwd was. Als directeur van het Odéontheater was Viardot een bekende naam in Parijse culturele kringen. Overigens was Sand van meet af aan een van haar vele fans.
Naast Louis verloor Pauline haar hart aan de Russische schrijver Ivan Toergenjev, een jachtvriend van haar man. Beiden hadden elkaar ontmoet in Sint-Petersburg waar ze enkele seizoenen optrad. Toergenjev werd op slag verliefd op haar, zijn leven lang koesterde hij liefde en bewondering voor Pauline. Andere vrienden van de beroemde prima donna waren onder andere Rossini, Hector Berlioz en Frederic Chopin.
Een periode vol politieke troebelen
Namen die in deze door Thérèse Marix-Spire samengestelde briefwisseling af en toe opduiken. Een correspondentie tussen twee sterk onafhankelijke vrouwen die, respectievelijk met schrijven en optreden, in hun levensonderhoud voorzagen. Hun brieven weerspiegelen behoorlijk gedetailleerd het reilen en zeilen in de 19e eeuw. Een periode vol politieke troebelen. De revolutie van 1848 waarna met Louis-Napoleon, een neef van Napoleon Bonaparte, de republiek weer werd uitgeroepen. Los hiervan getuigen hun brieven van een intense vriendschap tussen twee vrouwen, die in de toenmalige culturele en artistieke wereld bepaald niet onopgemerkt bleven. Uitgerekend in die periode verbleef Chopin met Sand op haar landgoed in Nohant, waar hij de zangcarrière van Pauline Viardot nauwlettend volgde.
‘Veel dank voor alle aardige details die je me geeft. Chopin zegt dat al die pijn en moeite die je aan de repetities besteedt, prima zijn om alles zelf goed in te studeren. We zeggen allemaal dat dit welverdiende, enorme succes het begin is van een carrière die zich geweldig goed ontwikkelt tot wereldwijde triomfen.’
Dagelijkse perikelen en amoureuze toestanden
Hoe hecht en intiem van aard hun relatie was blijkt uit de aanhef van de vele brieven. Sand spreekt Pauline afwisselend aan met ‘Mijn lieve dochter’, ‘Mijn lieve schat’ of ‘Lieve Pauline’. Pauline begint haar missives met ‘Mijn goede Ninounne’ en ‘Mijn ninounne’. Ook al staat de zangcarrière van Viardot centraal, er valt heel wat te lezen over dagelijkse perikelen, roddels en amoureuze toestanden.
Bepaald grappig is een brief waarin George Sand zich onder de valse naam Horace Dumontet, een jonge letterkundige, voordoet als een bewonderaar van Pauline.
‘Wat zou deze jongeman die zo vrij is om u te schrijven, zich gelukkig prijzen, mejuffrouw, als u zich verwaardigde een blik te werpen op een zwak essay in een nieuwe vorm dat hij neerlegt aan de voeten van een geniale vrouw als u.’
Het bijzondere aan ‘De schrijfster en de nachtegaal’ is dat de lezer, in het gezelschap van twee aantrekkelijke dames, in het culturele leven van de 19e eeuw wordt ondergedompeld. Een eeuw die bruist van heerlijke muziek en kwalitatief hoogstaande literatuur. Voeg hierbij nog de briljante schrijfstijl van George Sand – het lukt haar van elke brief een literaire parel te maken – en je hebt dankzij een vlotte vertaling van Rosalien van Witsen goud in handen.
