Chris de Stoop en de weerbaarheid van het individu
Chris de Stoop, ‘De Damiaanhoeve’ 
Op de eerste bladzijde van ‘De Damiaanhoeve’ beschrijft Chris de Stoop hoe het grensgebied tussen Nederland en België, gesitueerd ter hoogte van de rivier de Maas, getransformeerd is van een vruchtbaar rivierlandschap in een zwarte moddervlakte. Het beeld wordt bepaald door kranen en bulldozers die gebruikt worden voor de ontginning van grind.
Wie door België rijdt, beweegt zich door een omgeving die grotendeels is vormgegeven na WOII. Huizen, tunnels, bruggen, dammen: het zijn tastbare tekens van de wederopbouw. Om talloze tonnen beton te produceren, waren gigantische hoeveelheden grind noodzakelijk.
‘In enkele decennia veranderde de Maas in een gatenkaas, van Maaseik tot Roermond, krater na krater over een lengte van vijfentwintig kilometer, waar de loop van de historische rivier nog nauwelijks te herkennen viel.’
Meer dan true crime
Het gehucht Heppeneert is gesitueerd binnen die Maasvallei, een kilometer verderop bevindt zich De Damiaanhoeve. Een hoeve die gevrijwaard is van de sloophamer. De plaats waar een moord plaatsvond, waarrond talloze theorieën werden gesponnen.
Dit nieuwste boek van de Stoop zou je kunnen omschrijven als een true crime-verhaal, waarbij opnieuw blijkt dat misdaad niet louter te reduceren valt tot de “Wie deed nu wat?”-vraag.
De feiten: 28 augustus 2018. Bert Bohnen rijdt na een dag schilderen naar huis, waar hij een beginnende brand ontwaart. Binnen in zijn hoeve ziet hij zijn vrouw, Gerty, bewusteloos op de grond liggen. Hij telefoneert de brandweer, brengt zijn vrouw in veiligheid. Korte tijd later bereiken de reddingsdiensten de hoeve, Gerty blijkt niet meer te redden. Snel blijkt dat ze is omgebracht. Een zoektocht levert niet onmiddellijk tastbare resultaten op, waarna Bert op de radar verschijnt als potentiële moordenaar. In volle coronaperiode belandt hij in de gevangenis.
Iets groter dan henzelf
Centraal in het verhaal bevindt zich de Damiaanhoeve. Een verkommerde boerderij die Bert en Gerty in 1979 kopen van Berts oude oom Thieu. Een plaats die verbonden is met eeuwenoude geschiedenis. Ze bouwen ze samen opnieuw op, omdat het huis hen het gevoel heeft iets deel te nemen aan iets groter dan henzelf.
‘Veel, zo niet alles, vindt zijn oorsprong in de verhalen die Bert tijdens zijn jeugd hoorde […] Het zijn verhalen waarmee het pand en het land om hem heen onverbrekelijk zijn verbonden. […] Je bent de verhalen die je meekrijgt en doorgeeft.’
Wanneer Bert beschuldigd wordt door de politie, transformeert hij van mens tot personage in een verhaal dat weggelopen lijkt te zijn uit de gemiddelde detectivereeks. Het verhaal ligt vast, enkel de bekentenis ontbreekt nog. Binnen die context citeert de Stoop cineaste Justine Triet (die de film ‘Anatomie d’une chute’ uitbracht in ’23):
‘Wat ik in rechtszaken schitterend en tegelijk angstaanjagend vind, is het idee dat anderen ons leven vertellen in onze plaats. En wat ze vertellen is niet de waarheid maar een scenario, een narratief, een verhaal.’
Weerwerk
En Bert beantwoordt immers niet aan het beeld van de treurende weduwnaar. Hij jeremieert niet openlijk, maar bouwt opnieuw zijn uitgebrande hoeve op. Net zoals de Damiaanhoeve weigert te verdwijnen uit de Maasvallei, biedt Bert weerwerk.
‘De Damiaanhoeve’ is een typisch boek van Chris de Stoop. Een boek waarin mensen proberen zich staande te houden in een omgeving die hun niet gunstig gezind is.
Zoals steeds heeft Chris de Stoop zich degelijk gedocumenteerd, bouwt hij steeds een gezonde afstand in tussen zichzelf en zijn onderwerp. Zonder daarbij van zijn hart een moordkuil te maken. Af en toe struikel je daarbij evenwel over onbeholpen zinnen (‘Maar het is zo erg’, ‘De hele familie staat paf’, …). Is dat een probleem? Niet echt, want stijl is bij Chris de Stoop altijd bijkomstig geweest. Het verhaal: dat is de reden waarom je dit boek leest.
