De sleutel op de zeebodem: Een reis door Nordströms verbeelding
In de Antwerpse Tim Van Laere gallery loopt momenteel onder de noemer ‘Myrstackarnas land / Land of Anthills ‘ een bijzonder knappe solotentoonstelling van de in Stockholm geboren kunstenaar Jockum Nordström (°1963). Die toont, wars van enige conventies, een reeks intieme ontwerpen, schetsen, collages, maquettes en muzikale sculpturen. Zowel ouder als meer recent werk van Nordström is er te zien. Samen met de tentoonstelling verscheen bij uitgeverij Hannibal ook een best fraaie catalogus ‘Nyckeln på havets botten (The Key at the Bottom of the Sea)’ die een helder overzicht biedt van Nordströms werk gedurende de periode 1992-2025.
Van kinderlijke naïviteit tot subtiele maatschappijkritiek
Nördstrom, die zoals uit de catalogus blijkt evengoed zeeman of timmerman had kunnen worden, was gedurende lange tijd ook illustrator voor jeugdboeken, waarbij hij onder meer werk maakte rond de figuren Sailor en zijn hond Pekka. Eveneens maakte hij verschillende albumhoezen, onder meer voor bevriende bands als Caesars en Teddybears. Zijn fijnzinnige werk is ook te zien op enkele muziekalbums zoals het bij het immer fijnzinnige Aspen Edities verschenen ‘Porous Structures’ (Ruben Machtelinckx / Joachim Badenhorst / Toma Gouband.
Het geeft aan dat Nordström voor zijn werk als kunstenaar erg verschillende sporen bewandelt met een best breed oeuvre als gevolg. Daarin zijn naast tekeningen en sculpturen ook onder meer schilderijen te vinden. Evenwel gaat Nordströms aandacht in hoofdzaak uit naar illustratieve kunst. Zijn kunstwerken lijken soms het gevolg te zijn van heel stuntelig knip- en plakwerk, al licht Nordström in de recent verschenen catalogus ook toe dat zijn werk, met thema’s als tijd, herinnering, vergankelijkheid en de fragiele menselijke conditie, ook het toelaten van kleine ‘ongelukjes’ omvat. Dat maakt dat zijn werken in eerste instantie vreemd en op vormelijk vlak soms duidelijk door surrealisme (Dali,.. ) beïnvloed aandoen.
Een kunstenaar die het alledaagse transformeert tot het buitengewone
Nordströms’ atelier is een grote vergaarbak van beelden en ideeën. Waarbij de kunstenaar die soms heel vrijelijk met elkaar weet te combineren, zodat er nieuw en heel oorspronkelijk werk ontstaat. Dat zullen bezoekers aan de ‘Myrstackarnas land / Land of Anthills’ tentoonstelling in de Tim Van Laere gallery ongetwijfeld ook beamen. Zij kunnen er onder meer schetsen en tekeningen zien die mogelijkerergens herinneren aan een naïeve, onschuldige kindertijd. Tezelfdertijd is er ook sprake van prikkelende, sensuele, licht-erotische suggestie. Elders merk je als bezoeker ook hoe Nordström vrijuit speelt met een duidelijk muzikale, tussen jazz en avant-garde schipperende feel. Die zich onder meer uit in bijzondere, uiterst verbeeldingsrijke werken zoals bijvoorbeeld ‘Musiker under repetitionsrast / Musicians during Rehearsal Break’, 1994 of ‘Notskrivare / Sheet Music Writer’, 1995).
JOCKUM NORDSTRÖM, En trumpet för varje stjärna / A trumpet for each star (2024), graphite on paper, 29,7 x 42 cm (Courtesy Tim Van Laere Gallery, Antwerp-Rome)
‘JOCKUM NORDSTRÖM, ‘Uppdrag / Mission’ (2024), graphite on paper, 32 x 45 cm. (Courtesy Tim Van Laere Gallery, Antwerp-Rome)
JOCKUM NORDSTRÖM, ‘Frånvaro / Absence’ (2025), graphite on paper, 42,6 x 63,9 cm (Courtesy Tim Van Laere Gallery, Antwerp-Rome)
Tussen jazz, avant-garde en surrealistische poëzie
De Zweedse kunstenaar speelt dus in zijn oeuvre vrijelijk met allerhande ideeën en elementen. Daar ligt ergens ook de kern van zijn hele werkproces: “je start met al deze details die elk op zich elementen zijn van nieuwe werelden”, zo stelt hij. Dat blijkt niet enkel uit deze hoogst aanbevelenswaardige tentoonstelling. Het is daarnaast ook te zien in ‘Drawings 2022 – 2025’ die naast een uitgebreid overzicht van (soms onuitgegeven) tekeningen ook enkele essays over het werk van Nordström bevat.
Die geven weer hoe de kunstenaar inspiratie put uit de brede kunstgeschiedenis met onder meer verwijzingen naar het invloedrijke werk van René Magritte (of ook Salvador Dali, James Ensor en Egon Schiele), volkskunst, art brut en outsider-kunst. Al merk je ook hoe Nordström zich erg graag laat inspireren door het dagelijkse leven. Een voetbalmatch of bowlingavond bijvoorbeeld. Of een zicht op een gebouw. Of een wandeling door het bos waarbij familieleden plotsklaps ‘songbirds‘ worden. Een van die zovele wonderlijke toevalligheden.
De kracht van het fragment: hoe één detail een wereld oproept
Tezelfdertijd merk je dus niet enkel een sterk surrealistische toets, maar ook een sociaal-politiek (‘Touché, this is the modern world’, 2004) of religieus commentaar (‘Who knows what God knows’, 2014). Al gebeurt ook dat in het al te bijzondere universum van Jockum Nordström best behoedzaam en delicaat.
Tot op zekere hoogte gaat het in Nordströms’ werk ook over de grootse kracht van het onbewuste, vanuit het idee dat een enkel element of fragment soms een hele nieuwe wereld kan herbergen. Zodoende is het werk soms grappig-surrealistisch (‘Meisterwerke’, 2019 – gekke variaties op een ernstige dirigent), dan weer mysterieus (‘Who came up the stairs?, X) of minimalistisch-dromerig (‘The afternoon turned into night’, 2025).
JOCKUM NORDSTRÖM, ‘Basfiol / Bass violin’ (2025), watercolor and collage on paper, 76 x 145 cm (Courtesy Tim Van Laere Gallery, Antwerp-Rome)
Van grijstinten naar kleur: de evolutie van een tekenend denker
Het bijzondere aan de ‘Nyckeln på havets botten (The Key at the Bottom of the Sea)’ catalogus is hoe die deels via een set tekeningen die vaak nog nooit eerder gezien werden echt een heel eigen universum of wereld vat.
Daar waar de kunstenaar zich vroeger misschien eerder compulsief toelegde op het maken van tekeningen in allerlei grijstinten en nuances, toont hij nu vooral ook hoe die kunnen samengaan met heel andere artistieke vormen (schilderijen, sculpturen, installaties,.. ) zoals ook te zien is in de ‘Myrstackarnas land / Land of Anthills’ tentoonstelling.
JOCKUM NORDSTRÖM, ‘Va / Huh’ (2025), watercolor and collage on paper, 89 x 67 cm (Courtesy Tim Van Laere Gallery, Antwerp-Rome)
Mooi is ook hoe de catalogus zowel een terug- als een vooruitblik is. Zo zien we in de meest recente tekeningen van Nordström bijvoorbeeld ook wat kleur opduiken. Dat toont erg goed aan dat het hier een bijzondere kunstenaar betreft die blijft zoeken, combineren en vernieuwen.
De expo ‘Myrstackarnas land / Land of Anthills’ – Jockum Nordström is bij Tim Van Laere gallery nog te zien tot en met 22 November 2025.
