Kroniek van een aangekondigde dood: De Nwe Tijd, de KOE & Hof van Eede stoeien met het oeuvre van David Foster Wallace
De Nwe Tijd, de KOE & Hof van Eede, ‘DAVID of hoe we ons bedacht hebben’ 
In de Verenigde Staten is het zogenaamde commencement address een belangrijk ritueel dat de overgang markeert van de jongensjaren naar de volwassenheid. Zowat iedereen die zichzelf een prominent denker pleegt te noemen, heeft een dergelijke speech op zijn of haar naam staan, van filosofen over religieuze boegbeelden tot politici en goeroes uit allerhande disciplines. Dergelijke occasionele speeches verschijnen zelden in druk. ‘This is water’ geldt als uitzondering die de regel moet bevestigen.
Anno 2005 sprak David Foster Wallace zijn enigmatisch betitelde redevoering uit voor een groep pas afgestudeerde studenten op een universiteit in Ohio. Thematisch behandelt de dan al legendarische auteur van het lijvige doch onsterfelijke ‘Infinite Jest’ de vraag hoe je vijftig jaar kunt worden zonder zelfmoord te plegen. Drie jaar later hangt hij zich op aan een tuinslang. Een zoveelste mythe rondom de schrijver is geboren.
David Foster Wallace heeft niet bepaald een gigantisch oeuvre nagelaten. Tot op vandaag is zijn magnum opus zelf niet naar het Nederlands vertaald, wat betekent dat het niet onmiddellijk storm zal lopen voor het drieluik dat De Nwe Tijd, de KOE en Hof van Eede aan de schrijver willen wijden. Drie voorstellingen van evenveel gezelschappen zijn in de maak, waarvan ‘DAVID of hoe we ons bedacht hebben’ het eerste deel vormt. Auteurs Willem de Wolf, Wannes Gyselinck en Freek Vielen vertrekken voor hun ouverture vanuit Wallace’s orgelpunt: zijn tragische zelfmoord, niet helemaal onaangekondigd, maar toch acuut-onverwacht.
In de geest van de vertelkunst van de auteur, die zich eigenlijk nooit braaf naar de verwachtingen van de modale lezer heeft willen conformeren, volgt de voorstelling geen welomlijnd, eenduidig narratief. Er zijn weliswaar personages en verhaallijnen, maar die lopen losjes door elkaar heen en bestuiven elkaar. Radio Insomnia, met de Wolf als zoetgevooisde nachtbraker, houdt de collage bijeen. Greg Timmermans, die het problematische karakter van Wallace’s nimmer eindigende gedachten tegelijk chaotisch als doorvoeld neerzet, benoemt de existentiële fragiliteit die Wallace te regelmatig te lijf ging met te veel alcohol, als een gordiaanse knoop rondom het vraagstuk naar menselijke oprechtheid en authenticiteit.
Hoe kunnen we eerlijk overkomen? Wanneer en hoe kunnen we onze diepgang belichamen? Doen we voldoende voor onszelf, of wordt wat we doen nog terwijl we het doen een anekdote, waardoor we contact met de wereld en de werkelijkheid verliezen, en wel omdat we verstrikt zijn geraakt in het sociale verkeer dat gestalte lijkt te geven aan onze identiteit?
Bewijs dat deze vragen er voor Wallace toe deden, vormt zijn eerste gepubliceerde kortverhaal, getiteld ‘My appearance’ of ‘Late night’ (afhankelijk van de uitgave). Een actrice mag hierin op de sofa bij de even beroemde als beruchte David Letterman, die volgens Wallace van ironie zijn ultieme wapen had gemaakt. Het is een grotesk verhaal, dat Suzanne Grotenhuis en Freek Vielen gestalte geven binnen de opvoering. Ook de relatief recente #metoo-hetze rondom de schrijver krijgt een plaats binnen de voorstelling, alweer cirkelend rondom het wat en hoe van oprechtheid, en het onvermogen van iemand om dergelijke abstracte waarden in de praktijk te brengen in de context van een bevooroordeelde omgeving.
Virtuozer kan een eerbetoon aan een groot (be)denker allicht niet zijn: de drie gezelschappen vertellen allesbehalve een klassiek verhaal, maar doen het uit de doeken op z’n Wallace’s. Genuanceerd, verhakkeld en toch samenhangend, gepresenteerd als een unieke cocktail van absurd humoristisch en – jawel! – oprechte emotie.
Desondanks sleept ‘DAVID of hoe we ons bedacht hebben’ nauwelijks mee. De scenografie en de persoonsregie staat de tekstuele rijkdom immers in de weg. Een wel erg aanwezige videoprojectie, opzichtige audiovisuele intermezzi, spelers die zich zo groot maken dat ze de woorden ondergeschikt dreigen te maken, … Meet ‘DAVID of hoe we ons bedacht hebben’ een zachtere vormentaal aan, en je hebt een voorstelling die denken aanmoedigt in plaats van afremt.
Gezien in Theater Malpertuis op 03/12/2021.
Copyright afbeelding: Bram De Vreese
