De stemmen in het hoofd van Warsan Shire
Warsan Shire, ‘Zegen De Dochter’ 
Als kind van Somalische ouders trok Warsan Shire (1988, Kenia) naar Groot-Brittanië, een land dat talloze migranten enig uitzicht biedt op een ander (beter?) leven. Voor Shire bleek het maar ronduit een bijzondere, traumatische ervaring, zo getuigt het in een handomdraai viraal gegane gedicht ‘Thuis’ (oorspronkelijk: ‘Home’) waarin ze de impact van migratie op indringende wijze verwerkt.
Bekendheid verwierf de Somalische onder meer door haar bijdrage aan het Lemonade-album van superster en icoon Beyoncé. Ook won ze diverse literaire prijzen (o.a. De African Poetry Prize) én verkreeg ze als jongste persoon ooit een lidmaatschap bij de prestigieuze Royal Society Of Literature. Met ‘Zegen de dochter’, uitstekend vertaald door Radna Fabias, verschijnt bij uitgeverij Das Mag haar langverwachte debuut.
Brede thematiek
‘Zegen de dochter’ doet zowel in het hoofd als in de huid van Shire kruipen. De lezer wordt heel even deelgenoot van een bundel erg knap geschreven en inhoudelijk best breed gaande gedichten die onder meer over identiteit, huiselijk geweld, vrouwenbesnijdenis, de wispelturigheid van leven en liefde en religie handelen (‘Are you there, God / It’s me, Warsan’ klinkt het in ‘Extreme meisjesjaren’). Elders gaat het, zoals onder meer uit ‘Assimilatie’ blijkt, ook over de minder positieve effecten van migratie.
Doorheen deze uit vier delen bestaande bundel (‘What doesn’t kill you’, ‘This is not a love song’, ‘Are you there, God? En ‘Testament’) loopt het idee van zegeningen. Dat lijkt initieel positief, maar het kent natuurlijk ook een brutale keerzijde. Dat haal je uit een gedicht als ‘Zegen de qumayo’ (wreed persoon) waarin Shire onder meer een heks vervloekt en venijnig afsluit met “bitch”. Het kenmerkt de erg open, directe en recht-voor-de-raapse manier waar ze de lezer mee aanspreekt. Dat verhindert niet dat Shire onzekerheden, twijfels en de wonden in haar leven blootlegt, zoals ze onder meer doet in het titelgedicht ‘Zegen de dochter’.
Uit het kleine een eigen universum puren
Shire krijgt, zo lezen we, veel gezegd in doeltreffende zinnen. Haar werk echoot daardoor ergens de invloed van Rupi Kaur. Niet toevallig, want er lopen wel meer dwarslijnen tussen beide dichteressen en oeuvres. Kenmerkend bijvoorbeeld is hoezeer de nadruk ligt op identiteit, vrouwelijkheid en de kwetsbaarheid van het eigen lichaam. Net zoals isolement (‘My loneliness is killing me’, een echo van Britney Spears), trauma, geweld en herinnering sterk aanwezig blijven.
De in Kenia geboren Shire weet die veelheid aan indrukken en ervaringen treffend in woorden en taal te gieten. Zo bouwt ze stelselmatig een klein, maar bijzonder universum waarin zowel ruimte is voor echo’s uit haar jeugd (verwijzingen naar televisieseries als o.a. ‘Dawson’s creek’ en ‘Absolutely fabulous’ en/of muziek van Tracy Chapman) als naar het familiale (haar moeder/vader in ‘Slaapliedje voor vader’, haar oom in ‘Middernacht bij de buitenlandse voedingsmiddelen’ en andere familieleden).
De vicieuze cirkel van oorlogsgeweld laat sporen na
Hoewel Shire zich voor deze bundel grotendeels beroept op eigen ervaringen, valt ook de woelige geschiedenis van haar thuisland Somalië, inzonderheid het traumatische oorlogsgeweld (Boko Haram, IS,..). ‘Oorlog vilt Somalië levend’, klinkt het kil en bitter in de afsluiting van Foto’s Van Hooyo (moeder) (Harlesden, 1990-2000). Elders klaagt ze de ondergeschiktheid van vrouwen in de Somalische cultuur en traditie aan.
Desondanks tracht Shire het van zich af te schrijven en toont ‘Zegen de dochter’ een krachtige, assertieve en zelfbewuste jonge vrouw wiens uitgepuurde en soms experimentele gedichten zoals in ‘Achterwaarts’ (‘het gedicht kan ermee beginnen dat hij achterwaarts een kamer binnenloopt’) beschikken over een sterk meditatieve, ritualistisch als zuiverende kwaliteit. Erg knap werk van Shire en Fabias dus.
