Yoko Ogawa waarschuwt voor geheugenverlies
Yoko Ogawa, ‘De geheugenpolitie’ 
Dat er naast Murakami soms bitter weinig Japanse literatuur Europa bereikt, is een gemis. ‘De geheugenpolitie’ van Yoko Ogawa werd namelijk al in 1994 geschreven. Pas in 2019 verscheen de Engelse vertaling. Deze was meteen goed voor de shortlist van de Booker Prize 2020. Uiteindelijk ging die naar de Schot Douglas Stuart voor het geweldige ‘Shuggie Bain’.
Het leven na Donald
Misschien is het ook geen toeval dat ‘De geheugenpolitie’ net nu zijn vertaling krijgt. De wereld mag dan gelukkig van Trump verlost zijn, zowel in Europa als in de rest van de wereld houden we onze ogen gericht op totalitaire regimes. Misschien net om ons eraan te herinneren wat we te verliezen hebben?
Het naamloze hoofdpersonage van ‘De geheugenpolitie’ is schrijfster en woont op een eiland waar te pas en te onpas zaken uit het leven gewist worden. Niet alleen ontstaat er een totaalverbod op, maar het geheugen zelf van de mensen op het eiland vergeet welwillend wat er opgelegd wordt. Het lijkt alsof een grotere entiteit de inhoud van het langetermijngeheugen beheerst.
Dat er eenvoudige zaken als rozen of agenda’s gewist worden, lijkt iedereen nog gemakkelijk te verteren. Als foto’s echter gedwongen gewist worden, vormt dit meteen een aderlating op het geheugen van de eilandbewoners. Niemand lijkt zich te verzetten, alsof de hele gemeenschap gedwee alles ondergaat. Wanneer de boten gewist worden, kan niemand nog het eiland verlaten.
De plaatselijke oproerpolitie of Geheugenpolitie voert razzia’s uit op de enkelingen die niet vatbaar zijn voor het opgelegde vergeten. Wanneer de schrijfster haar redacteur in haar huis laat onderduiken, wordt de sfeer steeds beklemmender en komt ook zij in het vizier van de geheime politie.
2084 of het einde van je privacy
Voor de nieuwe generatie lezers kan dit wel eens die grote nieuwe roman worden die de ogen opent voor totalitaire regimes en dictatuur. Soms komt dat dichterbij dan je zou willen. Een avondklok en lockdown vormen de ideale sfeerschepping om je volop in te leven in ‘De geheugenpolitie’.
Het is treffend hoezeer ‘De geheugenpolitie’ onder je huid kruipt. Wie recent de reportages van Tim Verheyen ‘Privacy en ik’ zag over hoe we de dag van vandaag steeds meer van onze privacy opgeven via smartphones en beveiligingscamera’s, kan bij het lezen van dit boek niet onbewogen blijven. Hoewel de vertelstijl van Yoko Ogawa sober en zonder tierlantijntjes blijft, is ‘De geheugenpolitie’ een boek dat je niet snel zal vergeten. Een snuifje ‘1984’, een beetje ‘Animal farm’ en het beklemmende gevoel van ‘Lord of the flies’ vind je allemaal in één geweldige roman vervat.
Wij konden ‘De geheugenpolitie’ amper wegleggen. De vertelstijl van Yoko Ogawa is steeds beheerst, maar des te beklijvender. Een absolute aanrader!
