Harrison Ford zwaait af als Indiana Jones in teleurstellende ‘Dial Of Destiny’
‘Indiana Jones And The Dial Of Destiny’ (2023) 
Toen ‘Indiana Jones And The Dial Of Destiny’ vorige maand in Cannes zijn wereldpremière kende, was de ontvangst van de aanwezige critici maar lauwtjes. Harrison Ford krijgt na vijf optredens dan ook een respectvol afscheid van zijn meest iconische personage, maar dan wel in een film die de verwachtingen niet kan inlossen.
De antiquiteiten van Archimedes
Bij de release van ‘Indiana Jones And The Kingdom Of The Crystal Skull’, alweer 15 jaar geleden, waren de reacties vernietigend. Schaarse positieve meningen werden overspoeld door gefrustreerde fans die beweerden dat ‘Crystal Skull’ nog niet tot aan de enkel van de originele trilogie kwam. Wellicht daarom dat Steven Spielberg er deze keer voor het eerst zijn handen afhield. James Mangold was na de successen van ‘Logan’ en ‘Ford v Ferrari’ een gedroomde opvolger.
Ook Harrison Ford keert terug voor een laatste rondje. Ford is intussen 80, maar demonstreert al in zijn eerste scène ongeremd zijn buikspieren als was hij Conner Rousseau met een tiener naast zich in de auto. Ford bevindt zich in de zomer van 1969, waar in de New Yorkse straten de helden van de eerste maanlanding gevierd worden. Ondertussen doceert dr. Henry ‘Indiana’ Jones zijn laatste archeologieles alvorens hij op welverdiend pensioen gaat. Zijn rust wordt echter meteen verstoord wanneer zijn petekind Helena (Phoebe Waller-Bridge) hem meesleurt in een onbesuisde queeste naar de Antikythera van Archimedes. Het wiskundige apparaat voert astronomische berekeningen uit en zou volgens de legende ook goddelijke krachten bezitten.
‘Dial Of Destiny’ zou natuurlijk geen Indiana Jones-film zijn als er niet een stel nazi’s een oogje op de Antikythera had laten vallen. Onder leiding van de meedogenloze fysicus dr. Voller (Mads Mikkelsen) willen zij met het apparaat de uitkomst van WOII veranderen.
Mikkelsen sluit mooi aan in het rijtje memorabele schurken van de franchise. De ervaren Deen brengt Voller als een intrigerend figuur met een gekraste ziel en een problematische vorm van megalomanie. Ook de altijd onderschatte Toby Jones verdient een vermelding als Basil Shaw, de oud-collega van Jones wiens zoektocht naar de Antikythera hem tot waanzin drijft.
Maar ‘Dial Of Destiny’ blijft de film van Harrison Ford. Het mag duidelijk zijn dat Indiana Jones ouder is geworden, maar de oude vos is zijn streken nog niet verloren. Ford blijft nog stellig overeind in de talrijke actiescènes. Ook het scenario blijft het personage genegen. Indy wordt niet krampachtig getransformeerd om toch maar aan de eisen van de internethelden van 2023 te voldoen, een val waar bijvoorbeeld de scenaristen van ‘No Time To Die’ wél gretig in getrapt zijn. En tussendoor maken ook heel wat oude bekenden hun opwachting.
Moet er nog (een) zand(zak) zijn?
Niettegenstaande de positieve aspecten heeft de film ook een paar problemen die het geheel doen wankelen. Terwijl de oude garde prima standhoudt, voegt de nieuwe bitter weinig toe. Phoebe Waller-Bridge heeft occasioneel een leuke kwinkslag klaar, maar gaat minstens even vaak de mist in met haar mopjes, op het irritante af. De motivatie van haar personage Helena, voor wie het zogezegd om de harde cash te doen is, klinkt zelden geloofwaardig en ze weet slechts in het laatste halfuur nog wat sympathiepunten te scoren.
Nochtans geen beroerde actrice, die Waller-Bridge – kijk maar naar ‘Fleabag’. Als er in Hollywood ooit een biopic over Tante Sidonia gemaakt wordt, mogen ze haar bellen. Het fenomeen der duffe protagonisten trekt zich door tot de guitig bedoelde Teddy, een straatjongen uit Tanger met een twijfelend tienersnorretje onder zijn neus én tussen zijn wenkbrauwen, en jammer genoeg ook tot Indiana Jones zelf. Ford mag dan wel z’n stinkende best doen, bij wie nog nooit een film uit de franchise zag rijst wellicht de vraag waarom er al vijf films over die kranige bompa gemaakt zijn. ‘Dial Of Destiny’ lijkt vooral gemaakt voor een publiek dat het hoofdpersonage door en door kent.
Niet dat de voorgangers bulkten van de karakterontwikkeling, maar wanneer Indiana Jones een gouden Incabeeldje met een zandzak wisselde in een Peruaanse tempel, nam Spielberg de tijd om de spanning op te drijven met blikken en vakkundig geplaatste stiltes. Mangold daarentegen verkiest vuistslagen en explosies. De Amerikaan volgt plichtsgetrouw het stramien van de post-Marvel blockbuster: veel fan service en (te) veel actie in een (te) lange film.
De tweede gemiste kans
Na enkele minuten gaan de poppen al aan het dansen en het geschiet, geknok en vooral het oeverloze achtervolgen van en door nazi’s houdt nauwelijks op gedurende de tweeënhalf uur erna. Je moet al Indiana Jones heten om er geen ademnood van te krijgen. Vermoeidheid stapelt zich vooral bij de kijker op.
In de zeer vermakelijke openingssequentie, waarin een digitaal verjongde Harrison Ford een colonne op kunstroof beluste nazi’s achternazit op een trein, worden de wetten van de fysica al ernstig aangetast. Nadien loopt die trend hoe langer hoe meer uit de hand. Personages slingeren gezwind met twee handen aan rijdende brommers, auto’s, een trein en zelfs een vliegtuig. Wat een geluk dat de elektrische step nog niet was uitgevonden in 1969, of James Mangold had wel een uitvlucht gevonden om Harrison Ford er aan te hangen.
Bij de kijker wier tolerantiegrens daar al overschreden wordt, zullen in de derde act de haren helemaal ten berge rijzen. Daarin wordt het bovennatuurlijke randje dat al sinds 1981 de Indiana Jones-franchise tooit tot in het potsierlijke uitgebuit. Tel daarbij nog luiigheden zoals een hoop plastic uitziende insecten – het verplichte ‘vieze beest’ – die vluchtig op de protagonisten wordt gegooid en de meer dan 2000 jaar oude Antikythera die er uitziet alsof ie net van de band is gerold en je krijgt een film die simpelweg niet ‘echt’ aanvoelt.
Net als ‘Crystal Skull’ kan ‘Dial Of Destiny’ in de schuif met ‘gemiste kansen’ gecatalogeerd worden. Voor het grote publiek zal hij wellicht snel in de schaduw van andere zomerkleppers verdwijnen, maar de echte fans kunnen zich optrekken aan enkele leuke momenten, knipogen naar het verleden en een laatste rondje van Harrison Ford als de man met de hoed en de zweep.
‘Indiana Jones And The Dial Of Destiny’ speelt vanaf woensdag 28 juni in de bioscoop.
