In het spoor van de wolven: hoe macht en technologie onze democratie ontwrichten
Giuliano da Empoli, ‘Het uur van de wolven 
Met ‘Het uur van de wolven’ presenteert de Italiaans-Zwitserse essayist en romanschrijver
Giuliano da Empoli (° 1973, Neuilly-Sur-Seine) een verontrustend panorama van onze politieke
en technologische actualiteit. Eerder publiceerde de politicoloog, politiek-cultureel adviseur en
oprichter van de Milanese denktank Volta ‘De kremlinfluisteraar’ (2022), een roman die
hij deels modelleerde naar Putins’ spindoctor Vladislav Koerkov. Met het nieuwe ‘Uur van de
wolven’ brengt hij korte, scherpzinnige essays waarin hij een wereld schetst waar autoritaire
leiders (Trump, Orban, Meloni,..) én digitale elites de democratische fundamenten ondermijnen.
Strategieën van chaos en ontregeling
De opkomst van dergelijke autoritaire leiders ziet hij met lede ogen aan, al is het hem vooral te
doen over gehanteerde strategieën en tactieken. Chaos, ontwrichting, onzekerheid en desinformatie
lijken daarbij de meest centrale begrippen te zijn. Zij blijken actieve strategieën om macht te
verwerven en te behouden:
In de loop van de afgelopen drie decennia hebben de verantwoordelijke politici van de westerse democratieën zich tegenover de conquistadores van de tech precies zo gedragen als de Azteken in de zestiende eeuw. Geconfronteerd met de donder en bliksem van internet, sociale media en AI hebben ze zich onderworpen, in de hoop dat er een beetje elfenstof op hen zou neerdalen.
Technologische suprematie
In zijn boek verwijst da Empoli ook naar de ‘conquistadores van de tech‘. Daarmee hint hij op de vaak hondsbrutale, nietsontziende manier – met bruut geweld – waarop de tech-elites, die lak hebben aan regels en zich boven democratische controle willen plaatsen, tewerkgaan. De auteur bekritiseert hoe westerse democratieën deze digitale elites hebben verwelkomd als zouden ze elfenstof bezitten en knipoogt daarmee lichtjes naar magisch denken.
Een middel daartoe zijn allerhande historische referenties die de schrijver hanteert. Zo verwijst da Empoli frequent naar de invloedrijke Borgias familie. Zij lieten zich ten tijde van de Italiaanse renaissance onder meer opmerken door een hoogst bijzondere mengeling van macht, van intriges, moord, vergiftiging en nepotisme. Het is van alle tijden, claimt de auteur, die ook verwijst naar een machtsfiguur als Machiavelli. Zo ziet hij duidelijke overeenkomsten tussen de Renaissance machtspolitiek en de huidige politieke actualiteit.
Diagnose zonder alternatieven
‘Het uur van de wolven’ is een indringend werkstuk. De kleine essays vormen samen een knappe en uiterst gelaagde mozaïekvertelling. Het zijn fragmentarische impressies die in hun geheel een sterke indruk maken. Bijzonder ook hoe da Empoli werkt met zowel historische verwijzingen als met archetypen (de ‘wolven’). Daarmee wint hij aan poëtische vertelkracht, maar boet daarmee soms aan nuance in. Wie op zoek is naar een indringende diagnose van de politieke actualiteit heeft hiermee een stevige aanwinst op zak.
‘Het uur van de wolven’ leest als een morele wake up call en roept op tot kritisch burgerschap. Al blijft het vooralsnog een diagnose zonder een verder uitgewerkte visie of voorstelling van concrete alternatieven (o.a. rond burgerinitiatieven, regulering van media,..). Hij wijst dan wel op de corrosie van online discours onder invloed van sociale media en platformlogica en bekijkt kritisch en genuanceerd het potentieel van technologie.
Da Empoli biedt met ‘Het uur van de wolven’ geen troost, maar confronteert. Het is een uiterst geëngageerd werkstuk waarin hij de lezer uitdaagt om de strategische inzet van chaos, technologie en macht mee onder de loep te nemen.
