Arvo Pärt is de silent godfather van de klassieke muziek
Arvo Pärt, ‘Tractus (ECM)’ 
De silent godfather van de klassieke muziek. Zo zou je de nu achtentachtigjarige Estse componist Arvo Pärt kunnen beschrijven. Pärt duikt al jarenlang op in de hoogste regionen van Klara’s Top 100. Hij is een van talloze Baltische zielen op wie de tijd haast geen enkele impact lijkt te hebben. Als klassieke componist heeft hij onder impuls van canonieke en bijzonder invloedrijke werken zoals ‘Tabula Rasa’, ‘Fur Alina’ en ‘Spiegel Im Spiegel’ een meer dan aanzienlijke status verworven. Met het op ECM label verschenen ‘Tractus’ is er een nieuw album.
Herwerking van oudere stukken
Op het album brengt hij een aantal oudere stukken, maar herwerkt die vanuit het idee dat muzikale scores zelden definitief zijn en andere invalshoeken altijd mogelijk. Op ‘Tractus’ zijn dus hoofdzakelijk nieuwere versies van oudere composities terug te vinden, zoals ‘Sequentia’ (2015) dat hij oorspronkelijk schreef als muziek bij een theatervoorstelling van Robert Wilson. De klemtoon ligt grotendeels op relatief recent werk uit het immer uitdijende muzikale universum van Arvo Pärt. Hier meer bepaald uit de twee laatste decennia die op ‘Tractus’ dus in nieuwere versies opduiken. Daarvoor deed Part beroep op het Ests Filharmonisch Kamerkoor en het Tallinn Kamerorkest onder leiding van dirigent Tony Kaljust.
Pleidooi voor omgang met stilte
Tezelfdertijd gaat het bij Pärt natuurlijk zoals steeds om scherp geconcentreerde muziek die in zekere zin een pleidooi vormt voor focus, diepgang en de meest optimale natuurlijke omgang met stilte. Het is gewijde muziek die veel te geven heeft maar aan de luisteraar ook veel te vragen heeft. Dat is onder meer het geval in de op een religieuze tekst van de Engelse kardinaal Henry Newman gebaseerde opener ‘Littlemore Tractus’ (2000/2023).
‘Tractus’ brengt dan ook een heerlijk tegengewicht voor de jachtigheid der dingen. Deze traag ontplooiende muziek doet vrijwel meteen vertragen. Het is dan ook allerminst vrijblijvende muziek die je er gauw even bijneemt. Net integendeel, want het album blijkt bij uitstek een werkstuk dat de nodige tijd en aandacht van de luisteraar vraagt. Pärts’ muziek heeft dan ook een heel eigen karakter met veel aandacht voor geluid. Niet eens zo gek dan dat dit nieuwe album verschijnt op het prestigieuze ECM label van Manfred Eicher, met wie Pärt al decennialang samenwerkt.
Grootse thema’s met soms scherpe contrasten
Dat Pärts’ muziek bij een breed publiek blijft resoneren is net ook dat hij via zijn muziek tracht iets te zeggen over grootse, belangwekkende thema’s. Ook op ‘Tractus’ (vrij vertaald als binnenwaarts gekeerde hymne) blijkt dat het geval. Dat heel introspectieve aspect geldt ook voor het album op zich. Want Pärts’ muziek brengt niet enkel rust, ook zet het de luisteraar aan tot reflectie op zowel heden als verleden en alles ertussen in.
Opmerkelijk op ‘Tractus’ zijn onder meer de vaak erg behaagzame strijkers en het wonderlijke samengaan met een veelheid aan vaak angeliek aandoende stemmen. Tezelfdertijd merk je ook dat de Estse componist soms speelt met scherpe, soms grappige contrasten. Zoals bijvoorbeeld in de compositie ‘These words’ dat geïnspireerd werd door een tekst maar verder – u raadt het al – géén tekst heeft.
Mooi ook dat dit ‘Tractus’ album afsluit met een herneming van ‘Vater Unser’ waarin de boodschap die van vergiffenis is en de hoop op het goede te doen. Daarmee is duidelijk dat Pärt garant blijft staan voor bijzondere luisterervaringen.
