‘The Family of Migrants’: een visueel eerbetoon aan menselijke beweging en verlangen
‘The Family of migrants’ (Met tekstbijdragen van Joumana El Zein Khoury, Stine Jensen, Hanneke Mantel, Rim Battal, Rodaan Al Galidi, Danny Ramadan, Anke Reitz, C Pam Zhang en Asma Khan) 
In het Fenix Museum in Rotterdam loopt momenteel een van de meest aangrijpende fototentoonstellingen van het moment: ‘The Family of Migrants‘. Bij deze expositie verschijnt via Hannibal ook een gelijknamige catalogus, waarin bijna tweehonderd foto’s, sommige met een tijdloze, iconische kracht, zijn samengebracht tot een ontroerend beeldverhaal over migratie door de eeuwen heen.
Migratie als constante in de menselijke geschiedenis
Wat deze verzameling foto’s duidelijk maakt is dat migratie geen modern fenomeen is. Mensen zijn altijd in beweging geweest —uit noodzaak of uit hoop, maar evenzeer uit honger naar een nieuw begin. Of met het vooruitzicht op een heel ander, nieuw bestaan. De beelden van honderdzesendertig fotografen, netjes verdeeld in drie thematische luiken (‘vertrek’, ‘reis’ en ‘aankomst’), vertellen niet alleen over reizen en verplaatsingen, maar over heel universele thema’s zoals onder meer afscheid, liefde, verlies, en een verlangen naar veiligheid.
De beelden tonen hoe mensen vrijwel altijd bewegen of onderweg zijn. Migratie blijkt zo altijd weer een erg complexe zaak van vertrekken, waarbij vaak afscheid van familie, vrienden en/of geliefden genomen dient te worden. Met daarbij horend een zoektocht naar nieuwe kansen. Richting een situatie die meer veiligheid of comfort biedt. Of het vooruitzicht op een ander en béter leven, een nieuw begin.
Van ‘The Family of Man’ tot ‘The Family of Migrants’
De titel van de tentoonstelling verwijst naar de legendarische fototentoonstelling ‘The Family of Man’, gecureerd door Edward Steichen in 1955. Die expo die destijds in het MoMA in New York te zien was en later na omzwervingen een plek kreeg in Luxemburg, had dezelfde missie als die in het Fenix Museum in Rotterdam. Met name om de menselijke ervaring in beeld te vangen. Ook The Family of Migrants hanteert fotografie als het meest aangewezen medium om het alledaagse en het universele met elkaar te vervlechten.
Beelden met een hartslag
In ‘The Family of migrants’ zie je het werk van illustere grootheden zoals Robert Capa, Dorothea Lange, Steve McCurry, Elliot Erwitt en Stephan Vanfleteren. Klassieke beelden zoals Lange’s ‘Migrant Mother’ (1936) en McCurry’s ‘Afghan Girl’ (1984) blijven dan ook moeiteloos overeind in hun visuele kracht. Maar ook minder bekende, hedendaagse foto’s in kleur tonen dezelfde zeggingskracht. Zo gaat het onder meer over Gurdit Singh die bij het aanmeren in Canada in 1914 geweigerd wordt of Volodomir die door oorlog afscheid moet nemen van zijn geliefde. Of neem het pakkende beeld van een tachtigjarige, Griekse vrouw die huilt omdat een brand haar huis nadert of dat van een man die zich onder een auto verstopt omdat hij niet door de Guardia Civil ontdekt wil worden. Elk beeld vertelt een verhaal dat tijd en plaats overstijgt en de kijker tot in de allerdiepste vezels raakt.
Mens boven politiek
Hoewel het uiterst verleidelijk is om dit boek te lezen als een politiek statement, kiezen de curatoren voor een uitgesproken humanistische benadering. Ze focussen op gezichten, op de levens van de mensen die in beeld gebracht worden, op het menselijke verhaal. De visuele kracht van deze beelden wordt bovendien versterkt door contextualiserende en vaak erg verhelderende essays afkomstig van onder meer World Press directeur Joumana El Zein Khoury, schrijvers zoals Stine Jensen (‘Vrouw, leven, vrijheid’) of Rodaan Al Galidi die een brief aan collega-asielzoeker Albert Einstein schrijft.
Beelden die blijven hangen
‘The Family of Migrants’ biedt een meer dan fraaie selectie aan beelden. En zet vooral in op een gevoel van gedeelde menselijkheid. De foto’s zijn momentopnames die, ook in tijden waarin een sterk gemediatiseerde beeldcultuur heerst, een enorme vertelkracht in zich dragen. Ze tonen niet enkel de enorme kracht, maar bij uitstek ook de grote kwetsbaarheid, waardigheid en veerkracht van mensen die onderweg zijn.
