Een andere, eigenzinnige blik op M.C. Escher
Micky Piller & Kristoffel Lieten, ‘M.C. Escher anders bekeken’ 
Met de publicatie ‘M.C. Escher anders bekeken’ poogt het auteurskoppel Mickey Piller en Kristoffel Lieten een alternatief op internationale catalogi te bieden. In veel van die catalogi wordt een strikt onderscheid gemaakt tussen de prenten die Maurits Cornelis Escher (1898-1972) in de jaren twintig en dertig in Italië maakte (‘landscapes‘) en de ‘mindscapes‘ uit de periode post WO II. Die opdeling doet kunstmatig aan, stellen Piller en Lieten. Met deze uitgave richten zij zich net op de samenhang van verschillende interesses in Eschers’ leven en werk.
Synthese van verschillende lijnen in leven en werk
Het belichten van het ‘knippermoment’, daar zijn beide auteurs op uit. Het is het moment waarop het hele Escheriaanse plaatje van suggestie, illusie en schijnbaar onmogelijke vervormingen plots klopt. Bladerend doorheen dit boek kom je zo niet enkel prachtig uitziende visuele vervormingen en illusies tegen, ook worden die in vijfentwintig korte hoofdstukjes helder en secuur toegelicht. Gaandeweg ontdekt de lezer vooral hoe Escher (‘Mauk’) bij uitstek speels tewerk ging. Hij wilde verwonderen, wilde misleiden en in eigen woorden de kijker/toeschouwer ‘bedotten’ :
“ het maken van prenten is een spel, een heerlijk, boeiend spel waarbij je alles mag vergeten wat je zo moeizaam hebt moeten leren om maatschappelijk in de pas te lopen. Het is een bevrijding uit de dagelijkse sleur, een poging om tot helderheid te komen, om op te gaan in een immateriële illusie.”
Veelheid aan bronmateriaal
‘M.C. Escher anders bekeken’ bevat een ruime schat aan informatie. Dankzij een erg uitgekiende mix van heldere, informatieve teksten en de opname van vele illustraties en foto’s vormt het ook een bondig, maar uitstekend naslagwerk waarbij dit auteurskoppel, die ook al ruim tien jaar een eigen kunstwebsite beheren, kon buigen op een veelheid aan bronmateriaal. Veel van Eschers’ werk – prenten, tekeningen en ontwerpen, is bewaard gebleven. Daarnaast konden Piller en Lieten ook gebruik maken van het dagboek dat Eschers’ vader tot 1939 bijhield, brieven, (reis)dagboeken en interviews.
Puzzelen met de raadsels van de natuur
In die veelheid van informatie valt onder meer op dat Piller en Lieten ook het commerciëlere werk van Escher uitlichten Zeker na de oorlog nam Escher om den brode allerhande opdrachten aan, bijvoorbeeld het ontwerpen van betaalmiddelen en bonbondoosjes. Veelzeggend is ook het gegeven dat Escher erg vaak twijfelde aan zijn kunstenaarschap. De tijdsgeest werkte tegen hem in en erkenning kwam maar erg laat. Het hielp ook niet dat Escher voornamelijk werkte met papier, met litho’s en grafiek, terwijl de kunstwereld op dat moment vooral aandacht had voor abstracte schilderkunst.
Wat de auteurs daarnaast ook aangeven is dat Escher in zijn werk ook bijzonder vaak teruggreep naar allerlei beelden en herinneringen uit zijn jeugd, waarbij hij onder meer poogde om de raadsels van de natuur met mathematische precisie te vatten. Zo kocht hij zich vroeg in de jaren twintig al een zilveren bol die hij zou gaan gebruiken voor zijn prenten en tekeningen. ‘M.C. Escher anders bekeken’ is een meer dan voorbeeldig naslagwerk. Knappe beelden en heldere, informatieve teksten maken het een stevige aanrader voor fans van de Nederlandse graficus/kunstenaar.
