Een fotosafari door België op een oude tractor
Jelle Vermeersch, ‘Buitenmensen’ 
Midden augustus 2020 klom fotograaf en verhalenverteller Jelle Vermeersch (43) op een oude tractor voor een roadtrip van 2.500 kilometer door België. Hij stopte zowel in de Westhoek als in de Ardennen om er zowel boeren, werklozen, politici, verpleegsters, bekende gezichten tot majorettes toe te fotograferen. La Belgique in woord en beeld.
Vermeersch is opgegroeid tussen koeien die niet langer meer met de hand, maar door melkmachines werden gemolken. Vertrouwd dus met de mestgeur en stille landwegen met een kapelletje, wiegende koren-en maïsvelden in de zomer, of een haas die over de velden voorbijschiet. Een jongen met het DNA van ‘den buiten’ in zijn genen. Niet verwonderlijk dus dat hij op 15 augustus 2022 – halfoogst – zijn tractor start voor een fotosafari door België.
Geen snapshots en dan wegwezen
Aan zijn tractor heeft hij een netjes geschrobde beestenwagen gekoppeld. Bedoeling is dat wie hij onderweg ontmoet erin wordt gefotografeerd. Een handige truc om al dan niet bekende Belgen even uit hun vertrouwde omgeving te halen. Geen ‘Suite Flamande’, wel een ‘Suite Belgique’ is van meet af aan het opzet.
Zo tuft hij met zijn tractor – annex beestenwagen – zowel door de Westhoek, Borinage, de Ardennen, Limburg, de Wase Polders, Zeeuws-Vlaanderen om uiteindelijk in zijn thuisstad Gent te arriveren. Waar hij zich ook bevindt, altijd neemt hij de tijd voor een babbel met een toevallige passant. Nadien pas worden camera en statief uit de laadbak gehaald. Hij is de antipode van een doorsnee fotograaf: vlug enkele snapshots en dan wegwezen. Het laat zich zien aan de wijze waarop hij mensen portretteert. Hoe hij zijn beestenwagen telkens anders in een omgeving parkeert, én hij zich als fotograaf onzichtbaar weet te maken.
Het resultaat van zo’n aanpak is een lange reeks eigenzinnige foto’s die aandacht opeisen. Beelden uit een surrealistisch ogend Doel, een nostalgische visser uit Breskens of Jean-Pierre Lutgen, een manager die zich ergert dat in Bastogne maar één ding belangrijk is: oorlog.
Hoe anders klinkt die bijna perfect uitgelichte Ardense jachthoornblazer uit Saint-Hubert. Zijn boodschap is positief, zegt hij: ‘Na de jacht wordt het wild op een soort bed van sparrentakken gelegd, het tableau. Dan klinkt de hulde voor het geschoten wild.’
Van Vermandere tot F-16 piloten
Waar hij ook van zijn tractor stapt, met een dosis geluk krijgt hij af en toe een bekend gezicht voor zijn lens. In West-Vlaanderen valt nu eenmaal niet te ontsnappen aan Willem Vermandere van wie hij op de koop toe een rabiate fan is. Ook al vloekt de zingende en musicerende bard dat loonwerkers tijdens de maïsoogst met te hoge snelheid over smalle wegen vlammen, hij blaast in de beestenwagen toch maar een deuntje op zijn basklarinet.
Jo Brouns, minister van landbouw, één van de uitgesproken stemmen van het platteland mocht uiteraard niet ontbreken. De beestenwagen overheerst het beeld, Brouns kijkt weinig hoopvol naar de horizon. De begeleidende tekst klinkt somber: amper twaalf procent van de veehouders heeft opvolging. Symbolischer kan het beeld niet zijn.
Mie en Jeroen komen uit een totaal andere wereld. Twee F-16 piloten die zich naast hun schietstoel hebben opgesteld. Beiden poseren alsof er geen vuiltje aan de lucht is. Het illustreert hoe divers het gezelschap is dat Vermeersch in een voortdurend wisselend decorum heeft vastgelegd.
‘Buitenmensen’ is een heerlijk kijk- en leesboek waarin het op elk moment van de dag aangenaam bladeren is. Een beeldrijke hulde aan ‘la Belgique profonde’ dat hij maandenlang met tractor en fototoestel in de aanslag heeft doorkruist. Jelle Vermeersch, een naam om te onthouden.
