Grunberg over de droom die identiteit heet
Arnon Grunberg, ‘Als ze het over Marokkanen hebben’ 
Het recept is bekend: wanneer de tijden bar worden, hebben we de neiging snel een oorzaak te vinden die verantwoordelijk is voor onze problemen. Als we die ongezonde gewoonte veranderen of die bevolkingsgroep buitengooien, wacht het paradijs. Arnon Grunberg (1971) heeft zich doorheen zijn oeuvre opgeworpen als een schrijver die paradijzen doorprikt.
In ‘Als ze over het over Marokkanen hebben’ staat het fenomeen identiteitsvorming centraal. Grunberg onderzoekt in verschillende essays het spiegelpaleis dat we ‘identiteit’ noemen. Behalve de ondertussen gekende herdenkingsrede ‘Nee’ die Grunberg uitsprak te Amsterdam, exact vijfenzeventig jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog in Nederland bevat dit boekje drie andere teksten.
In het essay ‘Haal onze jassen even’ buigt Grunberg zich over het werk van Marga Minco. Haar roman ‘Het bittere kruid’ (1957) prijkte jarenlang op leeslijsten in het Nederlandse middelbaar onderwijs. Het gevolg is dat ander werk van Minco ondergesneeuwd raakte. Grunbergs essay zorgt voor een dankbare herintroductie tot het oeuvre van de schrijfster uit Breda.
In ‘Het geluk van Auschwitz’ contrasteert hij Primo Levi’s ‘Is dit een mens’ (1947) met Imre Kertész ‘Onbepaald door het lot’ (1975). Twee boeken waarin pogingen worden ondernomen tot een soort kern van het kampleven in Auschwitz te komen. Grunberg beent via de lectuur van beide schrijvers zijn eigen positie ten opzichte van het schrijven uit.
‘Terug naar Zuid’ toont Grunberg op zijn persoonlijkst. Tijdens de eerste coronagolf verblijft hij opnieuw in zijn ouderlijke woonst. Hij wandelt langs de straten, haalt herinneringen op. Wie enigszins vertrouwd is met zijn debuutroman ‘Blauwe maandagen’ (1994) zal de omgeving herkennen als het decor waarin het hoofdpersonage zich staande tracht te houden.
(…) toen ik jaren later op de middelbare school zat en tijdens het spijbelen naar een middagvoorstelling in Cinecenter ging, kwam ik mijn vader in de bioscoop tegen. We deden alsof we elkaar niet zagen. Hij had zijn plastic zak bij zich.
De soberheid van zijn proza in ‘Terug naar Zuid’ doet denken aan de vroege Gerard Reve en Patrick Modiano. Het voelt aan als een papieren monument voor zijn ouders die er niet meer zijn.
Grunbergs romans zijn misschien omvangrijker dan deze bundel, maar toch biedt dit kleinood een aardige staalkaart van de denkwereld van deze humanist.
