Marian Engel verlegt erotische grenzen
Marian Engel, ‘Beer’ 
Met “Beer” verruimt de Canadese schrijfster Marian Engel (1933-1985) allerhande ethische/morele grenzen. Anno 2021 ligt er een heruitgave van de oorspronkelijke uitgave, een schandaalroman uit 1976, in de winkels. Mooi voorzien van een net iets kuisere omslag (een sobere tekening van Edvard Munch). “Beer” blijkt een dun, handzaam en bovenal leerrijk boek.
Deze roman, opgedragen aan haar therapeut John Rich, wordt vooral gedragen door het erg eigenaardige, zelfs surrealistische idee van seks tussen een vrouw en een beer. Toch gaat het niet enkel daarover. Eerder om een vrouw die zichzelf weet te bevrijden van een al te saai leven.
Van tedere intimiteit naar onbedwingbare begeerte
Lou is een vereenzaamde bibliothecaris die de opdracht krijgt om af te reizen naar een eiland in het Canadese Noord-Ontario. Daar zal ze in opdracht van het Historisch Instituut de zomer doorbrengen door de bibliotheek van een negentiende-eeuwse kolonel te catalogiseren. En o ja, er hoort ook een beer bij. Een beer waarvan niemand echt enige geschiedenis of achtergrond kent.
De solitair ingestelde Lou vervult plichtmatig haar taken. Op de aanwezigheid van de beer had ze helemaal niet gerekend. Toch leidt het naar een pad van intimiteit, van erotische prikkeling, ingehouden lust en turnt het zich langzaam maar zeker om tot onbedwingbare begeerte. Lou gaat helemaal in de beer op: “Beer, ik hou van je. Ruk mijn hoofd eraf.”
En ook een stevig potje seks met een beer. Prima verkoopsargument, al gaat het dus veel meer over de manier waarop Lou inziet hoe ze kan ontsnappen aan de trivialiteit van haar bestaan, aan de dagelijkse routines en de eeuwige plichtmatigheid en dienstbaarheid. Tekenend is de ansichtkaart die ze haar directeur schrijft: “ik heb het vreemde gevoel herboren te zijn”.
Het vreemde gevoel herboren te zijn
In deze fabel doet Engels Lou de jarenlang vastgeroeste ketens en gewoontes doorbreken. In haar eigen nieuw, door het lot en toeval in haar handen gevallen koninkrijk gooit zij de saaiheid helemaal van zich af. Haar innerlijke landschap verruwt en verwildert, in overeenstemming met de natuur rond haar. Met prominent daarin de beer, die haar leven een heel andere wending geeft. De beer hernieuwt haar vrouw-zijn op een manier die zij (en wij als lezer) nooit bedacht zouden kunnen hebben.
Provocatief en suggestief
“Beer” is sterk provocatief qua aard en lokt allerlei reacties uit. Engel daagt de lezer uit in een taal die sensualiteit haast herdefinieert en zoekt daarbij de grenzen van het moreel fatsoen op. Kortom: een blijver.
