In de nieuwe verhalen van Murakami neemt melancholie de overhand
Haruki Murakami, ‘With The Beatles’ & ‘Een kat achterlaten’ 
Weinig auteurs bieden zo’n garantie op verkoop dat aparte verhalen kunnen verschijnen in een luxe-editie. Haruki Murakami is er één van. Na de prachtige edities van ‘De broodjesroofverhalen’ en ‘Mannen zonder vrouw’ zijn er nu ook twee geïllustreerde uitgaves van nieuwe verhalen. ‘With The Beatles’ is vintage Murakami, ‘Een kat achterlaten’ ook, maar dan anders.
Op de volledige verhalenbundel is het nog even wachten: ‘Eerste persoon enkelvoud’ verschijnt in 2021.
Norwegian Wood in een notendop
Er zijn wel wat parallellen te trekken tussen ‘With The Beatles’ en ‘Norwegian Wood’, dat andere melancholische meesterwerk van Haruki Murakami. In beide verhalen kijkt een verteller terug op een jeugdliefde. Het decor is de jaren ’60, toen de muziek van The Beatles hun leven omgaf ‘tot in alle uithoeken, als een zorgvuldig aangebracht behang’. Maar terwijl de verteller van ‘Norwegian Wood’ net als de auteur 37 was, is de naamloze verteller van ‘With The Beatles’ een oude man.
Hoewel hij berust in zijn ouderdom, is hij treurig omdat anderen ook verouderen, vooral de sprankelende meisjes uit zijn jeugd. Eén krachtige herinnering, haast een droombeeld, blijft hem bij: het meisje met de opwaaiende rok en de plaat ‘With The Beatles’ stevig tegen haar borst geklemd. Zoals typisch bij Murakami meanderen de gedachten van de verteller, en voeren ze hem mee naar een ander meisje, zijn eerste liefje.
Passeren ook de revue: waaiende pijnbomen uit een Hollywood-still, een broer met een mysterieuze geheugenaandoening, zinspelingen op de ideologieën in de Japanse maatschappij, reflecties over literatuur en popsongs. De vinnigheid die Midori belichaamde in ‘Norwegian Wood’ ontbreekt. Melancholie neemt de overhand.
Er zijn mensen die stellen dat de periode waarin popsongs het diepst binnenkomen en je het meest vervullen, de gelukkigste tijd van een mensenleven is. Misschien is dat zo. Misschien ook niet.
Autobiografie met kat
Helemaal anders van stijl en inhoud is ‘Een kat achterlaten’, een autobiografisch verhaal waarin de eenenzeventigjarige auteur voor het eerst over zijn vader schrijft. De toon is nuchter, het magisch-realisme is afwezig. En toch bevat ook dit boekje meer dan genoeg herkenbare Murakami-elementen. Te beginnen bij de titel: een aantal katten hebben ‘de loop van dit verhaal vanaf de achterkant zachtjes ondersteund’.
Het verhaal opent met de kat die vader en zoon samen willen achterlaten op het strand. Een kleine anekdote die Murakami aangrijpt om een breder verhaal te brengen over trauma, toeval en geschiedenis.
Centraal in het boek staat de Sino-Japanse oorlog, waarover Murakami al schreef in ‘De opwindvogelkronieken’. Zijn vader werd tijdens zijn studies drie keer opgeroepen voor legerdienst en vocht aan het front in China. ‘Eén keer heeft mijn vader mij, als een soort bekentenis, verteld dat de eenheid waartoe hij behoorde een Chinese soldaat had geëxecuteerd.’ Het is een beeld dat Murakami diep treft, een trauma dat zijn vader heeft overgedragen op zijn zoon.
Zo gaat dat met banden tussen mensen, en ook met de geschiedenis. ‘De essentie ervan zit in het ‘doorgeven’ en in rituelen.
Terwijl Murakami zijn anekdotes verder aaneenrijgt, komt er meer en meer plaats voor mijmeringen over herinneringen en de efemere rol van het individu. Eindigen doet hij opnieuw bij een kat.
Is het de leeftijd waardoor melancholie meer op de voorgrond treedt? We durven geen uitspraken doen. Wat we wel weten is dit: weinig auteurs kunnen het zich permitteren om in hun oeuvre dezelfde thema’s te blijven uitspitten. Murakami is er één van. Vervlogen liefde, dood, vergeten dromen, jazz & pop: de Japanse meester is er niet klaar mee. En wij ook niet. In deze herfstdagen is zijn melancholie een heerlijk deken.
With The Beatles / Een kat achterlaten Atlas Contact november 2020 60 p. / 54 p. Vertaler: Elbrich Fennema
