Deel 2 van ‘De moord op Commendatore’ blijft heerlijk glad en cheesy
Haruki Murakami, ‘De moord op Commendatore. Deel 2: metaforen verschuiven’ 
‘Ik wil weten hoe het verdergaat met dit merkwaardige verhaal’, laat Murakami één van zijn personages halfweg het eerste deel van zijn tweeluik ‘De moord op Commendatore’ verkondigen. Met datzelfde gevoel doken wij gretig het tweede deel in.
‘Metaforen verschuiven’ gaat naadloos verder met hoofdstuk 33 en Murakami serveert ons meer van hetzelfde. Ook in deel twee volgen we de gescheiden schilder die zich heeft teruggetrokken in een verlaten huis in de bergen. Al in het eerste deel stormde het in zijn hoofd en nu krijgt ook zijn hart klappen: zijn ex-vrouw blijkt zwanger van een andere man. Hij zoekt zijn toevlucht in de eenzaamheid en in de kunst. De twee werken die op zijn ezel staan, vervullen een centrale rol in dit deel: het portret van Marie, het meisje dat de dochter van zijn mysterieuze buurman zou kunnen zijn en een schets van de put van waaruit ’s nachts een bel rinkelde in het eerste deel. Die twee werken zullen uiteraard samenvloeien en dat is eigenlijk precies wat Murakami met zijn personages doet: hij laat ze zichzelf verliezen, zodat de grenzen tussen verschillende werelden worden opgeheven. Noem het surrealisme of magisch realisme. Of, zoals Murakami het zelf verwoordt, zijn personages zijn “echt omringd door een losgeslagen werkelijkheid”.
Het hoofdpersonage verliest zichzelf in muziek, in kunst en in zijn gedachten. Vervagen daardoor de grenzen tussen droom en werkelijkheid? En toch krijgt hij het voor elkaar om alles helder en egaal onder woorden te brengen. ‘De Moord op Commendatore’ leest als een dagboek waarin de gedachten van het hoofdpersonage de vrije loop krijgen. Ook in deel twee krijgen we hele lappen tekst voorgeschoteld, netjes verdeeld in hoofdstukken die telkens genoemd zijn naar een zinsflard die in het hoofdstuk voorkomt en daardoor meer betekenis lijkt te krijgen.
Was het wel nodig om deze roman in twee delen uit te geven? Zit er meer achter dan een marketingtruc? Heeft Murakami een bres geslagen in zijn eigen werk om de onherroepelijkheid van de dood te benadrukken? De dood van een geliefde verstoort immers de manier waarop de tijd verstrijkt. Voor en na zijn twee afzonderlijke delen die niet met elkaar te rijmen vallen. Moeten we in dat opzicht het personage Menshiki, die aan de overkant van het dal woont, op een andere manier lezen? Vertegenwoordigt hij de dood? Lopen er daarom geheime tunnels door de bergen?
Murakami schrijft niet, hij boetseert. Wikt en weegt. Meet af. Nauwkeurig en helder. Maar met ‘De moord op Commendatore’ wordt duidelijk dat hij ook herkauwt. Hij recycleert trucs en vertrouwde ingrediënten, beelden en metaforen. Deze roman is glad, doorzichtig en cheesy. In deel twee drijft Murakami dat zelfs tot het uiterste. Hij waagt zich aan een heuse geestverschijning en in de beschrijving van een seksdroom balanceert hij zelfs op het randje van ronduit slechte pulp. Tepels als pitten. Dat hadden we niet meteen van Murakami verwacht. En toch is deze roman verdomd goed. Duizend bladzijden lang houdt hij zijn lezer aan de pagina’s gekluisterd en voert hij ons mee naar een plek waar verschillende werelden door elkaar heen lopen. Wie doet hem dat na?
