Aya Sabi verweeft verdriet, liefde, verleden en heden
Aya Sabi, ‘Half leven’ 
De jonge schrijfster Aya Sabi verraste lezers in 2022 met haar debuutroman ‘Half Leven’. In ‘Half leven’ wroet Sabi door drie generaties vrouwen en het leed en geluk dat hen bindt. Fatna, geboren in Marokko en haar dochter Hamouda en kleindochter Shams, levend in Nederland. Drie vrouwen van verschillende generaties die elk hun eigen strijd voor de boeg hebben. Een strijd die het hele verhaal door weet te boeien.
Diep geworteld verdriet
1940, Marokko. ‘Half leven’ start met het pakkende verhaal van de dertienjarige Fatna die wordt uitgehuwelijkt. Na twee liefdeloze huwelijken en de schuld van een miskraam en gestorven echtgenoot op haar schouders, vlucht ze naar een vrouwenopvanghuis. Daar ontmoet ze de man van haar leven, waarmee ze later naar Nederland zal verhuizen. Een rebelse daad voor een ongeletterde vrouw gebogen onder tradities en verwachtingen. Wanneer ze later in Nederland een nieuwe thuis probeert te creëeren, sijpelen cultuurverschillen binnen. Door het gemis zal ze nooit helemaal haar eigen plek vinden en kan ze de muur tussen haar en haar dochter nooit helemaal afbreken.
Naast Fatna, komen ook de verhalen van Fatna’s dochter en kleindochter aan bod – en vooral hun complexe relatie onderling. Aan het sterfbed van haar oma, begrijpt Shams hoe het verdriet van het verleden diep geworteld zit: ‘Al die vrouwen zaten ooit in haar, het was meervoudig verlies, niet van één vrouw maar van alle vrouwen die ze was geweest.’ De drie vrouwen delen leed en geluk en hebben meer gemeenschappelijk dan ze durven toegeven.
Vrouwen in opstand
Doorheen de generaties zie je hoe de vrouwen in ‘Half leven’ zich steeds meer verzetten tegen verwachtingen en traditie. Hamouda wordt gekoppeld aan een Marrokaanse man in Nederland die te gierig is om voor haar te zorgen, waarna haar moeder haar helpt terug thuis te komen. En Shams revolteert op haar eigen manier door te doctoreren in de geschiedenis en te doen wat haar oma nooit kon doen: opgroeien als geletterde vrouw – een trotse vrouw.
Het bijzondere verhaal van haar oma komt zo mooi op papier dankzij de schrijfstijl van Sabi. Haar zinnen pakken je bij de keel. Ze ontroert en overbrugt clichés. Haar taal draagt de lagen van haar familieverleden: het verdriet, de opgekropte woede, de hoop en teleurstelling. ‘Ze zei dat ze zichzelf de dagen niet meer gunde, niet met dit halve geheugen, niet met dit halve lijf en ik kon niet anders dan haar gelijk geven. Ik wou dat ze ging.’ Sabi spreekt niet alleen met sterke zinnen maar ook met beelden. Met het terugkerende patroon van de obsessief poetsende Fatna bijvoorbeeld toont de schrijfster knap hoe Fatna doorheen de jaren dit copingmechanisme aannam tegen een trauma uit haar verleden.
Als je je verdriet en pijn zo diep in jezelf begraaft dat je er niet meer bij kunt, zakt ook de liefde en de genegenheid mee naar beneden, waardoor alles je koud laat tot je overspoeld wordt door dagenlang verdriet.
Met ‘Half leven’ slaagt Aya Sabi erin een prachtig verhaal neer te schrijven over migratie, kolonialisme, racisme, de maatschappij van nu en toen. Zonder clichés. Van deze jonge schrijfster willen we meer lezen.
