Insluiting zonder opsluiting: Bruno Vanden Broecke getuigt over internering

Bruno Vanden Broecke, ‘Klink.’

De hoogste onderscheiding die een theateracteur in de wacht kan slepen op de Nederlandstalige theaterpodia? Dat moet de Louis d’Or zijn. Bruno Vanden Broecke kreeg die bekroning in 2018 voor zijn magistrale vertolking in ‘Para’, een monoloog van David Van Reybrouck geregisseerd door Raven Ruëll. Vanden Broecke zette een paracommando neer die zijn ervaringen opgedaan tijdens een zogenaamde vredesmissie in Somalië nimmer heeft verwerkt. Getormenteerd en getroebleerd, maar evengoed bij vlagen sympathiek, aandoenlijk en zelfs grappig: geen emotie liet Vanden Broecke onbespeeld, in wat een magistrale opvoering was die de Vlaming een geweten schopte.

‘Missie’, ‘Socrates’, ‘De woordenaar’, ‘Wortels’, enzovoort: niet voor niets wordt Vanden Broecke in de pers ‘de koning van de monoloog’ genoemd. Het genre heeft voor de man geen geheimen, en ook ‘Klink.’ getuigt daarvan. Deze keer verschijnt een gekwetst individu op het toneel. Welke gebeurtenis het karakter moet verwerken wordt pas gaandeweg duidelijk, want Annemie Morbee, die instond voor de tekst, concipieerde het relaas als een intuïtieve raamvertelling. Terwijl het personage grasduint in zijn verleden achter de schermen in de showbizz, mediteert over de maatschappelijke visie op misdaad, straf en zorg voor geïnterneerden, en evoceert hoe het leven zich in een instelling voor ontoerekeningsvatbare delinquenten voltrekt, keert hij stelselmatig terug naar een noodlottig avondmaal.

‘Klink.’ drijft met andere woorden op een voortdurend spanningsveld tussen momentane getuigenis en bredere biografie. Concreet en abstract, individueel en maatschappelijk, subjectieve anekdote en objectieve situatieschets: continu schakelt Vanden Broecke tussen uiteenlopende registers, die zich simultaan ontwikkelen. Naarmate de opvoering vordert, wordt de toeschouwer bijgevolg almaar nieuwsgieriger: waar gaat immers dit ene moment naartoe, en wat zegt dat over Vanden Broecke’s personage, en bij uitbreiding over de socio-politieke en misschien zelfs ideologische visie op mensen aan wie het juridisch label kleeft dat ze een gevaar vormen voor de samenleving? Zoals in ettelijke voorgaande monologen reduceert Vanden Broecke de werkelijkheid niet tot een behapbare avondvullende voorstelling. Wel integendeel, hij sloopt voor de hand liggende aannames om een moreel ambigu en bijgevolg intrigerend beeld te schetsen van een realiteit die zich op het ethisch continuüm nimmer eenduidig laat thuiswijzen.

De boog die besloten ligt in de architectuur van de monoloog, wordt bovendien versterkt door de intensiteit van Vanden Broecke’s vertolking. Of liever, vertolkingen. De man zet immers niet één karakter neer. Al vertellend imiteert Vanden Broecke er op los, zappend van sappig Gents tot hilarisch Marokkaans-Nederlands. Voorbij de karikatuur zet hij op respectvolle wijze geraffineerd getypeerde mensen van vlees en bloed neer, virtuoos schakelend van het ene naar het andere uiterste. Alleen een groot talent kan zoiets anderhalf uur volhouden, maar voor Vanden Broecke lijkt het een tweede natuur.

Komt ‘Klink.’ daarmee op gelijke hoogte van producties als ‘Missie’ of ‘Para’, die talloze keren hernomen werden? Helaas niet, en wel omdat de tekst van Morbee zich niet wil laten herleiden tot één bepaalde kwestie. Daarmee doet de auteur weliswaar recht aan de complexiteit van de materie waarover deze monoloog handelt, maar desalniettemin vraagt het publiek zich uiteindelijk af vanuit welke urgentie de artistieke ploeg vertrokken is. Bovendien doet de finale, die duidelijk een cyclisch en dus harmonisch orgelpunt beoogt, de wenkbrauwen fronsen. Met een kunstgreep lijken Morbee en Vanden Broecke de zaal met een goed gevoel naar huis te willen sturen. Zonder die knieval voor het geijkte verwachtingspatroon van de toeschouwer, en met meer gerichte mijmeringen rondom de maatschappelijke positie van geïnterneerden met majeur psychisch lijden, had ‘Klink.’ allicht nog meer potten gebroken. Al heet dit klagen van weelde…

Related Images: