Als klank en beeld elkaar mislopen: Muziektheater Transparant lost de verwachtingen niet in
B’Rock & Muziektheater Transparant, ‘Passio’ 
Van de 21ste naar de 18e eeuw en weer terug: ‘Passio’, waarvoor Muziektheater Transparant en B’Rock de handen in elkaar slaan, deinst niet terug voor grote contrasten. Een videoprojectie tracht werken van Louis Andriessen en Arvo Pärt naadloos op repertoire van Alessandro Scarlatti aan te sluiten, en daarvoor gaat het productiehuis in zee met huisartiest Luigi De Angelis. In de begeleidende tekst bij diens video-installatie worden grote beloftes niet geschuwd. Zo zou De Angelis een hedendaags equivalent gezocht hebben voor Christus’ lijden, gebaseerd op Pasolini’s baanbrekende cinema en leidend tot de centrale vraag hoe het publiek zich vandaag kan verhouden tot lijden in de kunst. Worden pijn en ellende herleid tot consumptiewaar, of kan er werkelijk sprake zijn van mededogen? Aan de verbinding tussen Scarlatti’s ‘Johannespassie’ en De Angelis’ gefilmde tableaux vivants om dat filosofisch uitgangspunt relevant naar de wereld vandaag te hertalen.
Een dergelijk uitgangspunt schept uiteraard verwachtingen, te meer omdat De Angelis zelf suggereert dat zijn metier verder gaat dan louter het visueel opfleuren van wat in essentie een concertante uitvoering is. Actualiseren, simultaan refereren naar de traditie, en onderwijl pertinente vragen opwerpen: het is een drievoudige belofte van intrigerende artisticiteit. Op al deze fronten stelt deze ‘Passio’ echter teleur. Nochtans verstaat De Angelis in esthetisch opzicht zijn vak: de levendige portretten van gepijnigde gezichten communiceren bij de eerste confrontatie onmiddellijk met het publiek. Het narratief van dit meervoudige, particuliere lijden ontvouwt de regisseur evenwel niet, of nauwelijks. Het publiek heeft dus het raden naar onderliggende motieven, al mag het voorzichtig raden op basis van enkele symbolische suggesties.
Actualisering? Het afbeelden van seculier lijden is inmiddels zo oud als de straatstenen. Dat smart vandaag voortkomt uit een onheuse maatschappelijke bejegening op basis van bijvoorbeeld genderidentiteit, seksualiteit of reden voor eventuele migratie, is open deuren intrappen. Kortom, hoezo maakt De Angelis de universele kwelling van Christus relevant? De videast zegt niets wezenlijk over dit tijdgewricht, of het moet zijn dat hij het smartelijke van lichamen transponeert naar de natuur zelf – waarmee de Bijbelse passie de kruisweg van een individu overstijgt, om precies een brandende aarde te thematiseren, ten prooi aan ecologische rampspoed. Is ook dat de dag van vandaag evenwel niet te voor de hand liggend?
Pasolini staat dan weer goed in een programmatekst, maar met die cineast heeft De Angelis’ omlijsting weinig van doen. Het laten zien van wonden of lugubere, schijnbaar dode lichamen is inderdaad schatplichtig aan de maker van ‘Salò o Le 120 Giornate di Sodoma’, maar als Pasolini iets niet deed, dan is het geweld losweken uit haar filosofische, socio-politieke, religieuze en antropologische context. Pasolini toont niet zomaar, hij provoceert omdat de grenzen van het toelaatbare de schone schijn van een burgerlijke ethiek ontsluieren, kortom hij choqueert om innige te betogen – brutaliteit als daad van tederheid! De Angelis lijkt daarentegen de tijd vol te maken, met beelden die eigenlijk nauwelijks iets laten zien.
Blijft over: de muziek. Van B’Rock, dat inmiddels ook een Vocal Consort omvat, valt niets minder dan een voortreffelijke uitvoering te verwachten, althans van het Barokrepertoire. In ruim een uur Scarlatti breekt het ensemble geen potten, maar het levert vakwerk af. Hetzelfde geldt voor contra-tenor Rupert Enticknap, die een voortreffelijke lezing neerzet, zij het zonder werkelijk uit te blinken. Pärts onvolprezen ‘Da Pacem Domine’ had het culminatiepunt van de opvoering moeten worden, maar dirigent Andreas Küppers behandelt het doorvoelde materiaal te slepend, wat ten koste gaat van de intrinsieke dramatiek. Andriessens’ ‘… miserere …’ is ten slotte een onverkwikkelijke opmaat, een partituur waar dit ensemble zich geen blijf mee weet.
Hoezo, ‘Passio’? Wie ware passie zoekt, steekt beter elders een licht op.
Gezien & gehoord in BOZAR in het kader van het Klarafestival op 19/03/2022.
Copyright foto: Mirjam Devriendt
