Steven Nadler portretteert Frans Hals uitgebreid
Steven Nadler, ‘De portretschilder: Frans Hals en zijn wereld’ 
In een samenleving waar de portretfoto omnipresent is, is het opmerkelijk dat nogal wat mensen in ons land onbekend zijn met het werk van Frans Hals (1582-1666). Wie ooit in het Mauritshuis in Den Haag rondwandelde, zal er waarschijnlijk een vreemde zintuigelijke sensatie ondergaan hebben.
Tussen klassieke werken als Rembrandts De anatomische les van Dr. Tulp (1632) of Vermeers Gezicht op Delft (1660) kan je er Frans Hals’ Lachende jongen (1625) zien. Terwijl de visuele kracht van Rembrandt en Vermeer huist in het weergeven van details in een stilstaande, geschilderde wereld gebeurt bij Hals het omgekeerde. Als kijker moet je jezelf bij de les houden: je kijkt wel degelijk naar een schilderij, de dynamiek die je ziet op het doek is fictief. Het is het resultaat van het picturale vakmanschap van Frans Hals.
Een gedegen biografie
Steven Nadler leverde in het recente verleden reeds een biografie af van de filosoof Baruch Spinoza, een andere exponent van de Nederlandse Gouden Eeuw. Zijn werk over de kunstenaar is dan ook het resultaat van een meer dan gedegen onderzoek. Waar het bulk van de populaire kunstenaarsbiografieën – denken we maar aan Irving Stones Lust for Life (over Vincent Van Gogh) – de neiging hebben een oeuvre te duiden vanuit een pseudo-psychologische hoek, kiest Nadler voor een andere aanpak.
De Amerikaan ontleedt het economische en politieke klimaat waarin Frans Hals zijn werk produceerde. Zo spendeert hij bijvoorbeeld een stevig aantal bladzijden aan het in kaart brengen van de uiterst productieve Haarlemse bierindustrie in de zeventiende eeuw.
Het laat de lezer toe een inzicht te verwerven waar Frans Hals zijn schildersopdrachten vandaan haalde, wie hem de nodige financiën toestopte. Logischerwijs komen tevens de religieuze strubbelingen in onze Lage Landen aan bod. Waar Rubens via zijn kunstwerken de kijker tot hernieuwde devotie wou inspireren, legden onze noorderburen de klemtoom op het alledaagse.
Geen ideaalbeelden
Wie anno 2023 kijkt naar de portretten van Frans Hals, kijkt niet naar ideaalbeelden maar kijkt naar afbeeldingen van mensen. Tegelijkertijd is de Nederlander altijd een schilder geweest waar je bijna blind dient te zijn om de achteloos lijkende virtuositeit niet op te merken. In de woorden van kunstcriticus Etienne-Joseph-Théophile Thoré, die Nadler uitgebreid aan het woord laat:
Je zou kunnen zeggen dat Frans Hals schilderde alsof hij schermde, en zijn penseel liet flitsen als een floret. O, wat een behendige schermer, buitengewoon vermakelijk om naar te kijken tijdens zijn mooie uitvallen
Nadlers aanpak om maatschappelijke tendensen uitgebreid te behandelen, zorgt ervoor dat deze biografie een stevige maaltijd is voor de lezer. Dit is geen boek dat je leest tijdens een verloren moment, deze biografie eist nauwgezette aandacht. Aandacht: het is het verschil tussen kijken en zien. Wie wil kijken, zal in de doeken van Frans Hals de nodige visuele aanknooppunten vinden waarin de blik van de kijker zich nog steeds kan verfrissen.
