Het verhaal achter de gigantische machine die het onzichtbare produceert
Marc Hijink, ‘Focus: de wereld van ASML’ 
Wie per autosnelweg onderweg is van België naar Nederland heeft zonder twijfel ter hoogte van het Noord-Brabantse Veldhoven een markant complex opgemerkt. Geen overweldigende hoogbouw, maar eerder een campusachtige constructie. “Welke activiteit wordt daar beoefend?” is een vraag die waarschijnlijk in het hoofd opduikt van menig autobestuurder.
Het antwoord op die vraag: er worden machines geproduceerd die het gros van de chipproductie voor zich nemen. Advanced Semiconductor Materials Lithography of kortweg ASML levert onder andere aan de Taiwaneese chipproducent TSMC.
Dat kan enigszins abstract klinken. Het wordt minder vaag wanneer je je realiseert dat halfgeleiders als chips ervoor zorgen dat ons dagelijks leven vlot verloopt. De telefoon die je gebruikt, de auto waarin je onderweg bent: het zijn constructies die niet kunnen functioneren zonder halfgeleiders. Je merkt ze niet op, maar ze zijn alomtegenwoordig en net daarom van vitaal belang: halfgeleiders.
Tegendraads
Net daarom is een bedrijf als ASML van wereldbelang. Recent werd Walter Isaacsons biografie van Elon Musk met veel trompetgeschal ontvangen, rond dit boek hangt minder buzz. Spijtig, want het verhaal van ASML is allesbehalve droge materie. Marc Hijink – journalist bij NRC – produceerde een uiterst leesbaar boek waarvoor je allesbehalve een technerd hoeft te zijn.
Techniek bestaat uit het oplossen van problemen, die moet je niet uit de weg gaan. Die moet je juist opzoeken, vond Martin. Dat is een tik van natuurkundigen; ze willen altijd weten waarom iets werkt of niet werkt. Waarom is een getal een getal? Waarom is het niet het dubbele of de helft, waarom niet oneindig of nul?
De Martin in bovenstaand citaat is Martin van den Brink. Een man zonder kapsones met een uiterst direct communicatiestijl. Iemand met een managementstijl die het midden houdt tussen een kruisverhoor en shocktherapie. Vooruitgang primeert bij van den Brink op persoonlijke gevoeligheid.
Hijink neemt in dit boek de ruimte om de karakters uit te tekenen die het verhaal van ASML schrijven en schreven. Zo is er naast van den Brink CEO Peter Wennink, een man die de tegendraadse cultuur van ASML weet te kanaliseren als een halve psycholoog.
Het nationale instituut Philips
Focus is een boek dat dat ook aantoont hoe de no-nonsense mentaliteit van ASML indirect een bijproduct is van een Nederlands instituut als Philips. Het bedrijf vindt immers zijn oorsprong in de vrijplaats dat Philips’ Natuurkundig Laboratorium – kortweg NatLab – was. Tot op vandaag hanteert ASML voor ieder onderdeel de twaalfcijferige code die Philips al decennia hanteert.
Dit toont aan hoe diep de onderneming geworteld is in het Nederlandse industriële verhaal. Een verhaal dat tevens een echo vindt in de naamgeving van de transparante, heldere architectuur die de autobestuurder opmerkt langs de autosnelweg:
ASML’ers houden niet van poespas. Daarom noemen ze hun eerste bedrijf gewoon ‘Gebouw 1’. Zoals het tweede pand ‘Gebouw 2’ heet en de naam van het derde laat zich raden.
In een wereld waar miljoenen mensen blindelings boeken aanschaffen van Steve Jobs of Elon Musk moet er ook ruimte zijn voor deze publicatie. Niet enkel Silicon Valley is verantwoordelijk voor onze technologische vooruitgang, soms kan het ook gewoon een firma zijn uit onze Benelux.
