Een gedroomd eerbetoon aan W.F.Hermans
Willem Frederik Hermans, ‘Volledige werken 24’ 
Het bijzondere aan het verzameld werk van W.F. Hermans is dat de onderzoekers van het Willem Frederik Hermans Instituut (WFHI) geen enkel detail over het hoofd hebben gezien. Zo zijn ze op het spoor gekomen van zijn allereerste geschriften. Een mooi cadeautje voor de rabiate fans.
De jeugdzonden van dokter Fjodor Klondyke
Vrijwel niemand wist van het bestaan af van ‘Misdaad stelt de wet’, ‘De demon van ivoor’ en ‘Misdaad aan de Noordpool’. Thrillers die hij omstreeks 1946 onder het pseudoniem Fjodor Klondyke had geschreven. Boekjes die na de Tweede Wereldoorlog werden gedrukt en verspreid in stationskiosken. Fjodor Klondyke was gewoon een combinatie van de voornaam van de Russische auteur Dostojevski en de naam die hij van de Amsterdamse huisarts Debrot kreeg toebedeeld.
Af en toe vergezelde Hermans hem op zijn patiëntenronde en werd hij door de arts als zijn kompaan ‘dokter Klondyke’ voorgesteld. Hoogstaande literatuur is het bepaald niet. ‘Misdaad aan de Noordpool’, ‘De demon van ivoor’ en ‘Misdaad stelt de wet’ waren indertijd slordig uitgegeven pocketboekjes, ontsierd door talloze zetfouten en gedrukt op goedkoop papier. Niets meer of minder dan probeersels, jeugdzonden waarover hij zich niet echt schaamde of ze compleet negeerde. In een brief (14.11.1946) gericht aan Charles Timmer, schrijft hij over zijn eerste geschriften onder andere:
’Toch wist ik dikwijls terwijl ik met de ene pagina bezig was, nog niet wat ik op de volgende zou laten gebeuren, of hoe het af zou lopen. Maar wel knoopte ik alle feiten stevig aan elkaar. Daar komt het bij zulke lectuur op aan, causaliteit.’
Een conflict met G.A. van Oorschot
Verwoede Hermansverzamelaars hoeven niet langer meer op zoek te gaan naar stoffig en bijna tot poeder uiteengevallen exemplaren van zijn eerste publicaties. Ze staan nu netjes afgedrukt in ‘Volledige werken 24’, het laatste deel van zijn verzameld werk. Dat geldt evenzeer voor ‘De zwarte hand’. Een curiosum, in een oplage van vijf exemplaren, dat hij met een vloeistofduplicator vervaardigde en als een uitgave van De Mandarijnenpers werd aangeboden. Midden de jaren vijftig had de schrijver met G.A. van Oorschot, zijn vaste uitgever, namelijk afgesproken om de reeks ‘Mandarijnen op zwavelzuur’ te lanceren.
Bedoeling was om hierin geregeld een brochure uit te geven. ‘Het geweten van de Groene Amsterdammer of Volg het spoor omhoog’ was het eerste schotschrift in de nieuwe reeks. Het veroorzaakte zoveel commotie dat G.A. van Oorschot meteen besloot geen nieuwe afleveringen meer te laten verschijnen. Om die reden besloot Hermans dan maar De Mandarijnenpers voor zijn uitgaven in eigen beheer te gebruiken. Bovendien maakte hij van zijn pers gebruik voor ‘plezierdrukken’. Bibliofiele boekjes in een kleine oplage, bedoeld voor vrienden en relaties, die niet voor de handel waren bestemd;
Leuke facsimile van ‘De zwarte handel’
Een van die boekjes was ‘Zwarte handel’. Het verscheen oorspronkelijk, in een oplage van vijf exemplaren, in het voorjaar van 1965. Voor een tweede druk, op iets groter formaat, wijzigde Hermans de volgorde van de grapjes en verzon er enkele nieuwe bij zoals ‘De Zwarte Paus’, ‘Door een zwarte bril zien’ , plus enkele andere. ‘De zwarte handel’, waarvan zich in het verzameld werk een facsimile bevindt, getuigt van zijn bijzondere inventiviteit en originaliteit. Na een verhelderend stuk over het ontstaan van ‘Beertje Bombazijn’ is er nog ‘Vaerzen, Belgische en andere’. Een twintigtal gedichten.
Leuk om te lezen, maar hiermee is alles gezegd. Ten slotte wordt dit deel besloten met ‘Index op de volledige werken’ en ‘Cumulatief personen-en titelregister’. ‘Volledige werken 24’ is het sluitstuk van prestigieus literair project dat in schoonheid en met groot vakmanschap werd voltooid. Een mooier eerbetoon kan een groot schrijver als Willem Frederik Hermans zich niet dromen.
