Michel Faber start een onbegrensde zoektocht naar menselijk contact
Michel Faber, ‘Het boek van wonderlijke nieuwe dingen’ 
Een dominee wordt naar een verre planeet gestuurd om aliens te bekeren. Zijn vrouw blijft achter. Dat is in enkele woorden het uitgangspunt van ‘Het boek van wonderlijke nieuwe dingen’ van Michel Faber. Na zijn immense victoriaanse roman ‘Lelieblank, scharlakenrood’ uit 2002 kiest de schrijver terug voor een sciencefictionroman, zoals zijn recent verfilmde debuut ‘Under the skin’. Alhoewel, sciencefictionroman? Die benaming doet het verhaal helemaal geen eer aan.
Het verhaal begint aan de vooravond van Peter Leighs reis. In dienst van het mysterieuze instituut USIC vertrekt hij naar de planeet Oasis om er te werken als ‘predikant (christelijk) voor de inheemse bevolking’. Groot is zijn (en onze) verbazing wanneer de goedaardige wezens uit ‘Freaktown’ Jezus al blijken te kennen en de dominee verwelkomen met een langgerekte ‘Dêêêêêêê Heeeeer iiiiiiiis mijijijijijn hêêêêêêêêrdêêêêr’.
Peter – Petrus: de vergelijking met de apostel ligt voor het oprapen, zeker omdat de dominee als ex-gedetineerde ook een ‘zondig mens’ was voor hij zijn roeping vond. Dat de atheïstische Faber zijn Bijbel goed kent, is duidelijk. ‘Het boek van wonderlijke nieuwe dingen’ – zo noemen de Oasiërs de Bijbel – is dan ook een roman waarin het geloof een centrale rol speelt. Net als de beproeving ervan.
Maar veel meer dan het geloof wordt het vermogen tot communicatie beproefd. De eerste uitdaging is uiteraard de communicatie tussen Peter en de inheemse bevolking. De Oasiërs spreken wel Nederlands, maar hebben ontzettend veel moeite heeft met d- en s-klanken. Dat leidt sommigen ertoe om die medeklinkers met grappige alternatieven te vermijden, zoals ‘platligverhalen’ voor ‘dromen’. Peters huilen wordt dan weer ‘een heel lang lied’ genoemd door de alien, die zichzelf ‘Vriendin van Jezus Vijf’ noemt.
Een veel grotere uitdaging blijkt echter de communicatie met zijn vrouw Beatrice die op aarde achterblijft. Dankzij ‘de flits’, een ingenieus e-mailprogramma, kunnen Peter en Bea berichten uitwisselen. Maar Peter slaagt er niet in om zijn nieuwe leefwereld tastbaar te maken voor haar. Wanneer hij de dansende regengordijnen van Oasis probeert te beschrijven, botst hij op de grenzen van zijn taalvermogen. En dat creëert een eerste breuklijn, die al snel tot een onoverbrugbare kloof leidt.
Ondertussen probeert Bea een portret te schetsen van het verval op aarde. Faillissementen, overstromingen, aardbevingen, het ene drama na het andere passeert de revue. Haar verslagen geven het boek een grimmig tintje, wat niet verwonderlijk is gezien de ontstaanscontext ervan. Faber schreef het boek namelijk aan het ziekbed van zijn vrouw Eva. Nog voor het verschijnen van het boek is ze gestorven. Die biografische gebeurtenis heeft duidelijke sporen nagelaten in de roman. De kwetsbaarheid van het menselijke lichaam, ziekte en verval: het zijn thema’s die steeds prominenter naar voor komen.
‘Zijn een getrouwde man en vrouw ooit door zo’n gigantische afstand van elkaar gescheiden geweest?’ De vraag geldt niet alleen voor Peter en Beatrice, maar ook voor Michel Faber en Eva. In de interviews die volgden op de publicatie noemde Michel Faber ‘Het boek van wonderlijke nieuwe dingen’ zijn afscheidsroman. Laten we hopen dat hij op die woorden terugkomt. Want wij kijken nu al uit naar een nieuwe roman, waarin Faber ons voortdurend overstelpt met nieuwe vragen, die ons blijven achtervolgen. Naar zo’n dikke turf met een even ontroerend onderzoek naar onze menselijkheid.
Vertaler: Harm Damsma en Niek Miedema
