Emiel, Hannelore en Matteo, drie werelden
Elvis Peeters, ‘De tijden’ 
Als het aan Elvis Peeters (Jos Verlooy, 1957) en Nicole van Bael ligt verkeert de klassieke roman vooralsnog niet in stervensnood. In ‘De tijden’ focust het schrijversduo op drie generaties. Emiel, een boerenzoon. Zijn dochter Hannelore, een punkster. En kleinzoon Matteo die rechten studeert. Drie personages die op zoek zijn naar hun ideaal.
Gisèle staat voor alles wat Emiel niet is
Emiel is vijftien aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Zoals de meesten van zijn generatie ziet hij, net als zijn broer Robert en zus Louise, na de bevrijding de toekomst hoopvol tegemoet. De oorlogsellende is voorbij. Zelfs in het rurale Hoeigem klinkt Amerikaanse jazzmuziek, de voorbode van alles wat zich als nieuw aankondigt.
Als boerenzoon heeft hij een duidelijk doel voor ogen: tropische landbouw studeren aan de tuinbouwschool, met de bedoeling in Congo een plantage te beginnen. De Belgische kolonie mag op hem rekenen, hard werken vreest hij niet. Wanneer hij op een strenge winterdag op het kanaal in de buurt van Brussel aan het schaatsen is valt hem een meisje op.
Een meisje zonder muts dat in plaats van baantjes te schaatsen pirouettes draait en op het ijs danst. Ze heet Gisèle en staat voor alles wat Emiel niet is. Hij gelooft nog in het goede, zij wijst hem daarentegen op de smeerlapperij in de kolonie.
Een brave burger die alles lijdzaam ondergaat
Een pijnlijke samenloop van omstandigheden leidt ertoe dat niet hij, maar zijn zus en haar man naar Congo afreizen, later gevolgd door zijn broer Robert. Emiel blijft achter om na de dood van zijn vader de hoeve over te nemen.
‘Tot in zijn laatste uur was zijn vader de vader. Hij regelde alles. “Jij neemt de hoeve over,” zei hij tegen Emiel. “De beesten, zorg dat ze niets tekortkomen, het land, je weet hoe het moet, de hoeve komt jou toe. Ik heb zonet de akte ondertekend. (…) Zorg voor je moeder. Wat moet ze zonder de boerderij, dit blijft haar thuis en de jouwe, zoek een vrouw, je weet welk meisje bij je past, er zijn er die je niet onverschillig laten, trouw met haar en zet dit werk voort.”’
Emiel is de belichaming van de brave burger die alles lijdzaam ondergaat, zich door het leven en de omstandigheden laat leiden. Het weigeren van dienstplicht, zijn enige verzetsdaad, lukt hem zelfs niet. Hij wordt zonder oproepingsbrief afgekeurd.
Hoe schril is het contrast met Gisèle, zijn grote jeugdliefde. Een strijdlustige vrouw die tegen het establishment revolteert en via een politieke carrière een en ander in beweging probeert te zetten. Iets dat Emiel helemaal niet lukt. Hoe hevig hij ook naar haar verlangt Gisèle valt niet voor hem. Dus trouwt hij met Odette – een vriendin van zijn zus – met wie hij de hoeve bestiert. Een succesverhaal wordt het niet. Onteigening van landbouwgronden dwingt hem het boerenleven met een andere job te combineren.
Hannelore bezwijkt voor het kapitalisme
Dochter Hannelore is uit ander soort hout gesneden. Ze wil de wereld veroveren, schopt in Londen wild om zich heen, spuit op muren ’No future’, ‘Destroy’ en ‘White riot, fascist cops’, maar stapt dan toch maar de reclamewereld binnen. Na een mislukte investering zit er niets anders op dan the City te verlaten en naar Brussel terug te keren. `
Laatste in het rijtje is haar zoon Matteo. Een rechtenstudent die, na zijn studies, in de ban van extreemrechts is en zijn moeder wegzet als een prototypische workaholic. Een marketeer die mensen alles kan aanpraten.
‘Hij legt uit hoe het mondiale kapitalisme zijn moeder naar Londen lokte en haar er daarna weer dreef. “Het is als bier, zoals we op al onze studentencactussen konden analyseren. Het financiële regime en de marketing zijn het schuim, de reële nijverheid is het bier, en de armoede het bezinksel. Het schuim blaas je zo weg als je de werkelijke inhoud wilt, het bier is waar je wat aan hebt, het bezinksel giet in de goot.”’
Elvis Peeters schreef met ‘De tijden’ een degelijke roman, al zorgen de perspectiefwisselingen – het geregeld switchen van tegenwoordige tijd naar verleden tijd – aanvankelijk voor wat verwarring bij de lezer. Dit euvel wordt gelukkig gecompenseerd door de wijze waarop hij een familiegeschiedenis op een inhoudelijk sterke manier heeft neergeschreven. ‘De tijden’ is in een heldere stijl geschreven roman over hoe diverse personages als het ware gedwongen worden een wisselend tijdsbeeld te torsen.
