Max Porter brengt een fascinerende brug tussen bonkende beats en tienerleed
Max Porter, ‘Shy’ 
In ‘Shy’, de nieuwste roman van de Britse schrijver Max Porter (°1981), gaat het over een aan de oppervlakte schijnbaar onschuldig zorgenkind. Een opgroeiende tiener in een wereld die hem niet altijd even gunstig gezind blijkt te zijn.
Joints, beats en een laatste kans
Om allerlei redenen (drank, drugs, geweld…) verblijft Shy in Laatste Kans, een opvangtehuis voor tieners. Een wat onconventionelere plek in het midden van weelderige natuur die helaas op het punt staat van te verdwijnen daar enkele schimmige en uiterst dubieuze vastgoedeigenaars er heel andere plannen mee hebben. Dat opmerkelijke contrast is meteen een van de vele netelige probleemstellingen die Porter in deze korte, gebalde roman naar voren schuift. Namelijk: wat als commercieel gewin en private belangen het steeds vaker beginnen te halen op veel algemenere, gemeenschappelijke doelstellingen zoals het welzijn van een handvol jonge, moeilijk opvoedbare tieners? Veelzeggend in dat opzicht is volgende passage:
“[De camera zwenkt over het gazon.] Gewoon een groepje tieners dat een balletje trapt, of een stel van ‘s lands meest gestoorde en gewelddadige jeugddelinquenten? Hier op de onconventionele Laatste Kans School kunnen ze het niet vaak genoeg herhalen: het een sluit het ander niet uit.”
Innerlijke strijd van een kwetsbare tiener
De door Saskia Van Der Lingen vertaalde roman volgt enkele uren in het niet geheel zorgenloze bestaan van de protagonist. Om aan de verplichtingen en vereisten die de wereld hem oplegt te ontsnappen zoekt hij onder meer toevlucht bij joints, knallende beats en luide drum’n’bass die hij bij voorkeur door zijn geliefde walkman knalt. Toch is het de in Bath residerende auteur vanzelfsprekend vooral te doen om de innerlijke strijd van de jonge, maar uiterst kwetsbare Shy. Kenmerkend heeft die niet veel op met het vaak goedbedoelde maar bovenal prekerige advies van de vele mensen die zijn pad kruisen zoals leraren, welzijnswerkers of politie.
Onherstelbare schade
Het uitgangspunt van de roman is jeugdig escapisme. Op een avond heeft Shy er allemaal genoeg van en denkt hij echt aan alles en iedereen te kunnen ontsnappen. Een eerder mysterieuze, loodzware rugzak vol stenen (die herinnert aan de goed gevulde rugzak van kwetsbare tieners) ligt klaar, net als een joint in een doosje. Uiterst behoedzaam en voorzichtig trekt Shy erop uit. Gaandeweg komen we als lezer te weten wat er zoal door diens arme, geplaagde hoofd gaat. Zo gaat het onder meer om erecties die niet altijd op het juiste moment komen naast zijn wilde ambitie om een carrière als roemruchte DJ uit te bouwen.
Zo valt ook onder meer op dat Shy ook zélf zijn eigen wispelturige gedrag en gewelddadige voorgeschiedenis kritisch overdenkt.
“nee, hij heeft geen gedachten meer over zichzelf beschadigen
nee, hij wil niet gefilmd worden voor de docu over Laatste Kans.
nee, hij wil niet met Riley samen op vuilraapcorvee
nee, hij gelooft niet echt dat kunst alleen iets is voor homo’s
nee, hij wil niet dat zijn moeder en stiefvader aanstaande zondag op bezoek komen.”
Shy voert een erg herkenbare strijd met zijn vele demonen en als lezer ben je geneigd die strijd met hem mee te voeren. Angsten, het gevoel van controle te verliezen, paniekaanvallen, eenzaamheid, en ga zo maar door, het zit allemaal in deze best knappe roman. Al kom je dat maar mondjesmaat te weten.
Typerend is de manier waarop Porter aan de hand van typografische elementen een haast desoriënterende en gekmakende polyfone symfonie van stemmen construeert:
“Beschrijf eens hoe je je voelt.“
“Zodra je waarschuwingstekens ziet, Shy, merk die dan op en erken ze voor wat ze zijn. Wees je bewust van je gevoelens, en hoe die je gedrag beïnvloeden. Jij zit aan het stuur, ja?“
“De toekomst ligt voor je open, Shy. Het is aan jou.“
Ongewoon einde
Naar het einde van de roman toe sluipt Shy in de nacht, onder invloed van een net gerookte joint, richting een groot meer. Het is het begin van een eerder bevreemdende ontmoeting met enkele… dassen. Het blijkt een wat geforceerd en eerder ongeloofwaardig gegeven in het verloop van deze roman. Toch doet dat weinig inbreuk op de indrukwekkende manier waarop Porter de psychische kwetsbaarheid van de met zichzelf in allerlei knopen liggende Shy en diens positie in de bredere wereld analyseert.
