De gothic tales van Mariana Enriquez
Mariana Enriquez, ‘De gevaren van roken in bed’ 
De adelbrieven die de veelgelauwerde Argentijnse schrijfster Mariana Enriquez (°Buenos Aires, 1973) kan voorleggen, zijn talrijk. De ‘koningin van het gotisch realisme, soms ook ‘prinses van de terreur’ genoemd, beschrijft in ‘De gevaren van roken in bed’ (vertaald uit het Spaans door Peter Valkenet die ook werk van o.a. Guillermo Arriaga en Benjamin Labatut vertaalde) onder meer onderhuids sluimerende impulsen en donkere obsessies van jonge tienermeisjes en vrouwen.
Internationale waardering
Enriquez schreef eerder verschillende romans waaronder ‘Dingen die we verloren in het vuur’ en het met een Premio Herralde prijs gewaardeerde ‘Ons deel van de nacht’. Daarnaast schreef ze ook talloze (kort)verhalen die gepubliceerd werden via gereputeerde kranten zoals The New Yorker of literaire tijdschriften zoals Granta en McSweeney’s. Enriquez kan op internationale waardering rekenen hetgeen zeker niet onterecht lijkt.
Bevreemdende verhalen met een surrealistisch trekje
De interesse in het werk van Enriquez is deels terug te brengen tot de alsmaar toenemende populariteit van donkergetinte verhalen. Zo blijkt de associatie met televisiereeksen zoals Twilight, Game Of Thrones of Stranger Things zeker niet vergezocht. Op literair vlak is Enriquez erg schatplichtig aan de erfenis van illustere grootmeesters van het donkere kortverhaal zoals onder meer Edgar Allan Poe, Stephen King of H.P. Lovecraft. Maar ook prominente schrijvers als Borges en Julio Cortazar (o.a. ‘Rayuela’) vormen een erg directe invloed. Niet enkel omdat ze als Enriquez een Argentijnse achtergrond hebben maar vooral omdat ook zij zich in hun respectievelijke oeuvres toespitsten op de nobele kunst van het kortverhaal.
‘De gevaren van roken in bed’ sluit daar als opvallend strak beteugelde bundel kortverhalen natuurlijk direct mooi op aan. Toch weet de Latijns-Amerikaanse schrijfster een heel eigen en oorspronkelijke stem toe te voegen aan het ontzettend brede spectrum van de (wereld)literatuur. In haar bevreemdende, lichtjes surrealistische kortverhalen. speelt ze erg kundig met allerlei gothic- en horrorelementen. Zo passeert vrijwel het hele arsenaal, van geesten en zombies over monsters en onverklaarbare verschijningen, de revue.
Gothic feminisme met politieke inslag
De kortverhalen van Enriquez, zelfverklaard liefhebster van DIY, punk en anarchistische rock-‘n-roll, zou je kunnen beschrijven als ‘gothic feminisme’. Aan de oppervlakte lijken haar buitensporige, donkere kortverhalen misschien wat triviaal. Maar wie goed leest, valt ongetwijfeld op hoe ze op erg indringende wijze de stem vaneen jonge, sterk verdrukte generatie vertolkt. Ze vertolkt mee de stem van veelal jongadolescente vrouwen die vaak in een behoorlijk uitzichtloze, precaire en al bij al ronduit ellendige situatie zitten.
De complexe, vaak behoorlijk ambigue verhouding tussen literatuur en politiek is erg aanwezig in deze bundel. Haast onvermijdelijk komt bijvoorbeeld ook de postdictatuur in Argentinië met haar vele implicaties naar boven drijven. Het collectieve, eruit voortkomende trauma herwerkt Enriquez naar een resem verslavende kortverhalen waarin uiterst kwetsbare meisjes en vrouwen rebelleren tegen de verwachtingen van de neoliberale, hyperconsumistische orde.
Literaire vernieuwing
Enriquez verlevendigt het vrijwel onbestaande gothic/horrorgenre in Latijns-Amerika en voedt die met innovatieve impulsen, bijvoorbeeld door haar kortverhalen aan te lengen met een royale dosis scherpe, bijtende en donkere humor. Ze schrijft met bijzonder veel flair, haar taal doet dan ook nergens verheven aan. Het maakt ook dat je vrijwel probleemloos kan argumenteren dat het een erg aanstekelijk literair activisme is dat Enriquez met ‘de gevaren van roken in bed’ bedrijft. En hoewel de werkelijkheid die zij als schrijfster in deze bundel aanboort soms bitterhard kan zijn, weet ze die op ronduit unieke en fascinerende wijze te verbeelden. Kortom: een aanrader van jewelste.
