Peter Gabriel verovert het Sportpaleis
Peter Gabriel, Sportpaleis Antwerpen 
Anno 2023 geldt Peter Gabriel (ex-Genesis) nog steeds als een van de grote vernieuwers in de muziekwereld. De drieënzeventigjarige Brit kan buigen op een ronduit imposante carrière die vele hoogtepunten telt, waaronder de oprichting van het Womad wereldmuziekfestival, het Real World label en de erbij horende opnamestudio die door ‘s werelds meest belangwekkende muzikanten gebruikt wordt. Eerstdaags verschijnt er met ‘I/O’ ook een nieuw studio album van Peter Gabriel.
Peter Gabriel keert terug door de grote poort
Hoewel er nog steeds geen officiële releasedatum is, werden er wel al mondjesmaat – met elke volle maan (!), nieuwe nummers ervan vrijgegeven. Zij suggereren dat Gabriel, na ruwweg tien jaar in relatieve luwte, wederom door de grote poort terugkeert. ‘I/O’ is wat heet een work-in-progress waarvan tot op heden slechts de ruwere contouren bekend zijn. Dezer dagen trekt Gabriel ook op tournee om die nieuwe plaat live voor te stellen. De ‘I/O’ tour hield op dinsdagavond 6 juni halt in het Antwerpse Sportpaleis waar we getuige waren van een uitermate door verhalen, beelden, geluiden, concepten en ideeën aangedreven concert.
Verhalende sfeer
8 uur, showtime. Als begeleidende visual een immens grote klok die aftelde tot het eindelijk zover was. Voor het eerst in meer dan tien jaar tijd zou Peter Gabriel nog eens een concert op Belgische bodem spelen. Het optreden in het Sportpaleis ving aan met een eerder kalm, beheerst en gemoedelijk ‘Washing of the water’. Want, zo lichtte de Brit met een grapje toe, als we even terugblikken op onze menselijke geschiedenis gaat het vooral om de soms wat moeilijk liggende balans tussen tijd en verbeelding. Destijds ontdekte de mens natuurelementen als vuur, maar af en toe kan ook water natuurlijk wat soelaas brengen. Het nummer werd gespeeld met band rond een klein kampvuurtje. Het zegt meteen ook iets over de sterk verhalende sfeer die onmiskenbaar bij dit Peter Gabriel-optreden hoorde.
Bijzonder project met audiovisuele elementen
De voormalige Genesis-zanger is intussen een flink stukje ouder, heeft dan misschien wel wat aan lijfelijk gewicht gewonnen, maar met deze nieuwe ‘I/O’ tournee maakt hij duidelijk dat er dus weer een heel bijzonder project is. De visuele begeleiding bij het concert was dan ook excellent: een klok die aftelt, een kampvuurtje dus, een bewegende lichtbol, een maan (een slimme verwijzing naar ‘i/o’ – een van de manen van Jupiter) werden naadloos gekoppeld aan artwork van onder meer de Chinese conceptuele kunstenaar/activist Ai Wei Wei (de ‘fuck you’ – vinger reeks), de Canadees-Britse kunstenaar David Spriggs en vele anderen.
Haast als vanouds durven we te stellen, want wie enige affiniteit heeft met het werk van Peter Gabriel weet dat de Brit, zoals onder meer te zien in de video’s bij zijn nummers, sterk geïnteresseerd blijft in de mogelijkheden van audiovisuele communicatie en technologie. Ronduit verbluffend was het audiovisuele aspect dus, al kon dat natuurlijk ook van de erbij horende muziek gezegd worden.
Hedendaagse technologie en communicatie
In de eerste set waren best veel nieuwe nummers uit I/O te horen. Zoals onder meer het op een sterke melodie buigende ‘Panopticom‘ waarmee Gabriel de impact van A.I. aansneed. Ook nieuw: het kamerbrede ‘Four kinds of horses’ dat gaandeweg richting lichte jazz lonkte en de vrolijke gestemde titeltrack ‘i/o’ die haast als klassieke Peter Gabriel uit de boxen knalde (“stuff coming out, stuff coming in. I’m just a part of everything”). Mooi waren zeker ook het met visuals ondersteund ‘This is home’ (een wasmachine, een kop koffie, een ruimgevulde bibliotheek.) en wat kalere, meer pastorale ‘Praying for time’ waarin een sobere piano (Gabriel) aan een streepje bas (Levin) en subtiele cellopartijen van Ayanna Witter-Johnson gekoppeld werden. Al viel ook op dat de zaal pas rechtveerde bij ouder, meer gekend werk zoals onder meer een gruizig, met moddervette funkgeluiden besmette ‘Digging in the dirt’, waarmee Gabriel en de zijnen duivelse demonen leken te bezweren, en de onverslijtbare hit ‘Sledgehammer’ waarmee het eerste luik afgesloten werd.
Na een kort intermezzo was het tijd voor het tweede luik. Ook daarin hoorden we een mix van zowel ouder (‘Red rain’ met machtige vocale uithalen van Gabriel of het niet kapot te krijgen ‘Solsbury hill’) als meer recent werk. Zo hoorden we ook wat rustigere, introverte en melancholiekere passages zoals het met een knappe solo op cello ondersteunde ‘And still’, maar evengoed een best stevig ‘Road to joy’ waar de levenslust op de gezichten van alle muzikanten te zien was. Met het op energieke percussie van Katché gestoelde ‘The court’ werd duidelijk dat Gabriel nog steeds erg begaan is met thema’s als rechtvaardigheid (“We lost the line between the good and bad / We lost the line between the sane and the mad / Used to draw the line across the writing pad / The line of conscience that we never have hadAnd the court will rise / While the pillars all fall”).
Dankbaar en strijdvaardig
Gabriel bleek opvallend goed bij stem en wist als een authentieke, integere en ruimschoots ervaren muzikant de aandacht van de zaal helemaal naar zich te keren. Al had hij natuurlijk ook een prima band rond zich verzameld met onder meer oude getrouwen zoals Tony Levin op bas (die recent 77 kaarsjes mocht uitblazen), gitarist David Rhodes en sterdrummer/percussionist Manu Katché. Gabriel bleek ook erg dankbaar en genereus voor zijn vele muzikale medewerkers hetgeen allerminst een sinecure is.
Minstens zo opmerkelijk is dat naast het nieuwe werk grotendeels geplukt werd uit het klassieke ‘So’ album uit 1986 (o.a. ‘Big time’, ‘In your eyes’ en het in teer sentiment gehulde duet met celliste Ayana Witter-Johnson ‘Don’t give up’ dat op het einde nog een geïmproviseerd reggaestaartje kreeg).
Aan het eind van een goed twee uur durend concert kregen we ook nog een strijdvaardig ‘Biko’ te horen. Hamerende drum, opgestoken vuist en dan de onvergetelijke, onuitwisbare herinnering aan een Zuid-Afrikaanse jurist die streed voor grootse idealen zoals rechtvaardigheid en gelijkheid. Met duizenden werd een allerlaatste keer een krachtige, gebalde vuist gemaakt.
Achteraf beschouwd viel ook op te merken dat de setlist niet altijd evenwichtig oogde, er soms vreemde keuzes gemaakt werden (veel werk uit ‘So’ en bijna niets uit het nochtans best grote oeuvre van Gabriel) en dat de klank in het Sportpaleis helaas niet altijd goed uit de verf kwam. Evenwel zagen we een heel bijzonder deugddoend concert waarin misschien vooral bleek dat Gabriel nog steeds nieuwe artistieke paden opzocht.
