Rubinstein spaarde niemand in haar columns
Renate Rubinstein, ‘Bange mensen stellen geen vragen’ 
Over nagenoeg alles had Renate Rubinstein (1929-1990), die onder het pseudoniem Tamar publiceerde, een uitgesproken mening. Er ging geen week voorbij of haar column in ‘Vrij Nederland’ zorgde voor beroering. Onder de kop ‘Bange mensen stellen geen vragen’ zorgde Ronit Palache nu voor een bloemlezing van haar beste stukken.
Schrijven vond Renate Rubinstein bepaald geen pretje. Het heeft voor haar, zo getuigde ze in een interview met zichzelf, iets als ervaringen, inzichten of wat je beleeft op papier dwingen.
‘De enkele keren dat ik terwijl ik iets schrijf vind dat het lekker gaat, blijkt het achteraf altijd breedvoerig en goedkoop geworden te zijn, of niet waar.’
Het typeert hoe eigengereid ze haar geschriften kritisch tegen het licht houdt. Of hoe ze voortdurend het leven en de dingen relativeert en tegelijk de lezer een spiegel voorhoudt.
Ze durfde haar mening te herzien
Typisch voor haar is dat ze zich niet in een vast format heeft laten dwingen. De lengte van haar columns was per definitie afhankelijk van het onderwerp waarover ze schreef. Zo kon de lengte ervan variëren van één A4’tje tot vier. Waar ze het ook over had, haar grote bekendheid had ze hoofdzakelijk te danken aan haar diepgaande bijdragen over liefde, verdriet en ziekte. Schrijfsels die nooit vrijblijvend waren maar de neerslag van een scherpe en analytische geest. Ook al durfde ze vrijwel iedereen tegen de haren in te strijken toch voelde ze zich niet te beroerd om haar mening te herzien.
Jarenlange clandestiene relatie
Over haar privéleven liet ze haar lezers in het ongewisse. Toen eind de jaren zeventig MS bij haar werd gediagnosticeerd, klaagde ze niet maar weigerde ze wel over haar ziekte te praten. Weinigen hadden dan ook verwacht dat ze uiteindelijk met ‘Nee heb je’ toch een boek zou schrijven over haar progressieve ziekte.
Het is typisch voor Renate Rubinstein die iedereen met de publicatie van ‘Mijn beter ik’ – ook opgenomen in deze anthologie – zelfs na haar dood met verstomming slaat. ‘Mijn beter ik’ is namelijk het relaas van haar jarenlange clandestiene relatie met Simon Carmiggelt. Zo schrijft ze hierover in een brief aan Adriaan Morriën:
‘Ik heb erg veel van die man gehouden en hij van mij. (…) Ik was waarschijnlijk de enige die die man in zijn laatste tien jaar gekend heeft.’
‘Bange mensen stellen geen vragen’ is dankzij deze met vakmanschap samengestelde verzameling columns over liefde, maatschappij, ziekte en gezondheid, oorlog, jodendom en Israël een adembenemend zelfportret van een erudiete schrijfster die de controverse niet heeft geschuwd. Hedendaagse columnisten en diegenen die pretenderen het te zijn kunnen best bij Renate Rubinstein in de leer gaan.
