Ensor in de ogen van jonge generatie kunstenaars
Eric Rinckhout, ‘Ensor’s legacy / de erfenis van Ensor’ 
In de schoot van het ‘Ensor en sortie’ programma bij galerij CAPS (nvdr: gelegen naast het Casino Kursaal in Oostende) verschijnt via uitgeverij Pelckmans ‘Ensor’s legacy / de erfenis van Ensor‘. Deze publicatie laat een diverse reeks van hedendaagse kunstenaars aan het woord. Enerzijds prominente stemmen zoals good ol‘ Fred Bervoets, Luc Tuymans of Kati Heck, maar anderzijds ook heel wat minder bekende, maar daarom zeker niet minder bevlogen kunstenaars zoals bijvoorbeeld Jolien Baeckelandt of Guy Slabbinck.
Ensor als stamvader
Zij worden allen samengebracht met als gemeenschappelijke deler het werk van baron James Sidney Edouard Ensor (1860-1949). België’s eerste avant-gardistische schilder die zijn roem onder meer dankt aan een turbulent leven dat zich grotendeels in Oostende afspeelde. Ensor was een complexe persoonlijkheid, maar bleek evenzeer een kunstenaar die met een eigen, best onconventionele stijl de hele kunstwereld op sleeptouw nam. Dat viel ook op te maken uit diens ‘De intrede van Christus in Brussel in 1889‘ (1888), een kunstwerk dat permanent in het Getty Museum in Los Angeles verblijft.
Dat werk blijft inspireren, zo leren we uit deze nieuwe catalogus die onder meer een geactualiseerde versie van ‘De intrede van Christus in Brussel’ door de Belgische kunstenaar Ronald De Preter bevat. Een sterke aanklacht tegen politici en machtshebbers die destijds (in 1980) weigerden om het kunstwerk te beschermen. Met als resultaat dat een van de allerbelangrijkste sleutelwerken in het oeuvre van Ensor enkel in het buitenland te zien is. Het illustreert treffend hoe de artistieke erfenis van Ensor goed vijfenzeventig jaar na zijn dood blijft doorwerken.
Hoe interessant deze best intrigerende selectie op zich is, toch valt hier vooral op hoe elke kunstenaar een heel eigen kijk op het leven en werk van Ensor ontwikkelde. Niet zelden wordt er gewerkt met herkenbare elementen en thema’s uit Ensors’ oeuvre, zoals bijvoorbeeld carnavalstaferelen, maskers, skeletten of de Oostendse zee. Net zoals de hier geselecteerde kunstenaars duidelijk inspiratie vinden in de manier waarop Ensor in zijn werk bijtende politieke spot en sociale satire tot uiting liet komen. Evenzeer gaat het om een zekere affiniteit via kleurgebruik of het spel met licht. Al gaat er van Ensors’ oeuvre, zoals onder meer het geval is bij Jan Van Imschoot van wie hier het werk ‘Le dernier véteran de Napoléon I’ opgenomen is, ook een wat minder directe en eerder subtielere invloed uit.
Nieuwe perspectieven
Leuk is dat Ensor zelf even present tekent met een een lithografie genaamd ‘Corylopsis’. Die markeert Ensors’ veelzijdigheid : hij tekende, schilderde, componeerde, speelde piano/harmonium en fluit en schreef. De in deze catalogus opgenomen litho is bijvoorbeeld afkomstig van een pantomimeballet waarvoor Ensor maar liefst vijftig personages met vreemde namen bedacht. Een kleine trouvaille, die zo een fijne inleiding vormt op een brede, diverse selectie aan kunstenaars, van wie hier telkens een door Ensor geïnspireerd werk met een beknopte toelichting opgenomen is.
Deze kleine, eerder bescheiden catalogus opent nieuwe perspectieven op Ensor en faciliteert kennisname van het werk van hedendaagse kunstenaars zoals bijvoorbeeld de reeds genoemde Baeckelandt, Slabbinck of vele anderen (o.a. Vaast Colson, Johan Swennen, Philippe Vandenberg,..). Mogelijkerwijs zit daar net de grootste verdienste van deze catalogus, naast het gegeven dat de lezer hiermee een zicht op hoe de erfenis van Ensors’ werk tot de verbeelding blijft spreken, verwerft.
Het jaar van Ensor
Hoedanook blijft het een meer dan bijzonder jaar voor liefhebbers van Ensor. Zo waren er eerder al exposities in thuisstad Oostende, maar ook in Brussel (KBR, Bozar) en Antwerpen (najaar 2024) is het een en al Ensor. Met op het uitgebreide programma onder meer een expo in het KMSKA. Om maar te zeggen: Ensor staat dit jaar volop in de aandacht. Daar hoort eveneens een geactualiseerde biografie bij (uitgegeven via Tzara), maar ook deze nieuwe (tweetalige) catalogus gecureerd door Eric Rinckhout neemt je mee in de meer dan bijzondere wereld van James Ensor.
