Het ‘moederboek’ van Fen Verstappen
Fen Verstappen, ‘Moeder af’ 
‘Moederboeken’ hebben zich de afgelopen jaren tot een genre op zich ontwikkeld. Daartoe hebben heel wat Vlaamse schrijvers bijgedragen, maar ook Nederlanders als Adriaan Van Dis of Maarten ’t Hart lieten zich niet onbetuigd. In elk geval hadden ze vaak al een heel oeuvre bijeen geschreven voor ze zich aan die onmetelijke opdracht waagden. Voor Fen Verstappen was het ‘moederboek’ juist het soort boek dat ze als eerste op papier kon zetten. En ook al schrijft het zich op voorhand in de traditie in, met ‘Moeder af’ laat Verstappen een geheel eigen geluid horen.
In dit boek probeert ze een manier te vinden om om te gaan met een verlies dat eigenlijk geen verlies is. Haar moeder krijgt namelijk een hersenbloeding waardoor ze volledig verandert en niet meer in staat is te communiceren met haar omgeving. De eens zo temperamentvolle modeontwerpster is verdwenen en een compleet afhankelijke vrouw die enkel uiterlijk nog herinnert aan haar vroegere versie, is in de plaats gekomen. Hoe ga je om met een rouw die voor buitenstaanders ongeoorloofd kan lijken?
Liefdevolle meedogenloosheid
Een boek als dit schrijven lijkt ons in elk geval geen gemakkelijke opdracht en, net zoals bij andere ‘moederboeken’, een die heel wat meedogenloosheid vraagt. Als daarbij komt dat je moeder eerder een trotse vrouw was met een duidelijke eigen wil en vooral een grote invloed op het leven van de mensen rondom haar, wordt dat zo mogelijk nog moeilijker. Het is een thema waar Verstappen duidelijk mee worstelt. Ze wil haar moeder niet aantasten in haar waardigheid, maar juist door over haar te schrijven wordt het noodzakelijk ook achter de schermen te kijken.
Toch weet Verstappen dat erg teder te doen, vooral door weinig rekening te houden met de gevoelens van deze of gene, ook niet met die van haarzelf. Draait ze niet om de pot wat haar moeder betreft, voor zichzelf doet ze dat nog minder. Daardoor is dit ook een rechttoe-rechtaanboek dat precies het nodige aantal pagina’s telt. Verstappen is geen lyrische schrijfster die haar verhaal breed uitsmeert over ellenlange zinnen. Met rake beschrijvingen en beschouwingen weet ze precies datgene waar het om gaat, duidelijk te maken. Het is een verademing dat het ook eens wat minder barok kan.
Gefragmenteerd
Haar voorkeur om alle overtollige ballast overboord te gooien, uit zich ook in de manier waarop het boek is opgebouwd. In opvallend korte hoofdstukken blikt ze terug op de moeder die ze kende van voor de hersenbloeding, kan de lezer een zuinige blik werpen op Verstappens relatie met haar vader en krijgt hij lichtjes onorthodoxe levenslessen van de moeder voorgeschoteld. Doordat alles zo kort is – de levenslessen beslaan vaak nog geen half blad –, wordt dit een sterk fragmentarisch boek, opgebouwd uit rubrieken. Het zijn de flarden waar Verstappen zich aan vasthoudt om de moeder die ze altijd gekend heeft, niet volledig te kwijt te raken.
Op die manier komt de auteur uit bij een boek dat erg zuiver en relevant het relaas vertelt van een familie die haar kleine en grote hindernissen kent en daar op haar eigen manier mee omgaat. Een tedere familiekroniek die kan tellen als debuut.
