Emy Koopman verbeeldt de obsessieve liefde
Emy Koopman, ‘Tekenen van het universum’ 
De Nederlandse schrijfster, onderzoekster en (onderzoeks)journaliste Emy Koopman (°1985, Groningen) promoveerde enkele jaren terug op empirisch onderzoek naar literatuur en empathie. Daarna maakte ze de vijfdelige documentaire televisieserie ‘Paradijs In Canada’ (VPRO) waarin ze van Vancouver naar Montréal reisde. Daar sprak ze met beroemde intellectuelen zoals de filosoof Charles Taylor (‘Bronnen van het zelf: de ontstaansgeschiedenis van de moderniteit’) en met schrijfster Margaret Atwood (‘The Handmaid’s Tale’). Koopmans’ doel: de grote thema’s van deze tijd zoals racisme, gendergelijkheid, migratie en klimaatverandering onderzoeken. In haar nieuwste roman ‘Tekenen van het universum’ gebruikt ze diezelfde reis naar Canada om de impact van een obsessieve liefdesrelatie te beschrijven.
Spannende ontmoeting in een hotel
Het vertrekpunt voor de roman is een sneeuwstorm. Die doet onderzoeksjournaliste Emy en de Frans-Canadese A., een zogeheten fixer, bij toeval in dezelfde hotelkamer belanden. De aantrekkingskracht is immens en wederzijds, al wordt die niet direct geconsumeerd. Beide partijen zitten immers al in een relatie: Emy met de immer evenwichtige, coole en standvastige Johannes en A. met diens wat mysterieuze, enigmatische vriendin/filmmaker Charlotte. Emy en A. besluiten om contact met elkaar te blijven houden. Gaandeweg ontspoort Emy’s brandende verlangen naar A. echter helemaal (‘Een berichtje. Een berichtje! Uitroepteken! Uitroepteken!!’) en wordt die gaandeweg haast ziekelijk, maniakaal en obsessief.
Brutaal zelfonderzoek
Een toevallige ontmoeting die plotsklaps en onverwacht allerlei gevoelens teweegbrengt, het kan natuurlijk iemand zomaar overkomen. Dit universele uitgangspunt is dan ook een van de meest uitgesproken sterktes van deze brutaal eerlijke roman. Koopman geeft de lezer een inkijk in de wonderlijke ontsporing van verlangen. Op die manier doet ze aan zelfonderzoek en slaagt ze erin om de lezer mee op dat zelfonderzoek te betrekken.
Iedereen herkent vast wel het idee dat achter ‘Tekenen van het universum’ schuilt. Net zoals bij Emy is het zo dat initieel schijnbaar onschuldige gevoelens van verliefdheid plots onderdeel worden van een universum vol tekenen. Voorbeelden genoeg: een ogenschijnlijk erg willekeurige naam op een luifel, een straatbord of een schilderij. Een enkele tatouage, zin of associatie. Kortom: tekenen.
Obsessief gedrag, verlies van controle en kwetsbaarheid
Dit ‘verslag van een obsessie’ wordt overdadig opgesmukt met allerhande verwijzingen naar kunst, filosofie, (cult)films, muziek en literatuur. Tezelfdertijd romantiseert Koopman onmiskenbaar en soms licht puberaal de waanzin die liefde soms met zich mee brengt. Doorheen dit best bijzondere verhaal merk je ook een duidelijk feministische insteek. Zo is er volgens Koopman ‘meer nodig dan een hashtag om te veranderen wat we vernederend vinden en waar we opgewonden van raken’.
Tegelijk is ze erg duidelijk over de achterliggende motieven. Zo schrijft ze dat een van de aanleidingen om ‘Tekenen van het universum’ te schrijven was ‘omdat ik me vernederd voelde dat verwoorden de minst schadelijk mogelijke manier leek om mezelf een weg in de werkelijkheid in te vechten’. En wat verderop: ‘Geen vrouw die het niet herkent, het zelfverlies in de verliefdheid’. Het is al te herkenbaar. Emy zoekt immers van meet af aan naar zowel erkenning als bevestiging van A. Keer op keer ziet zij beiden afgeketst op de vele schildjes die fixer A. telkens weer optrekt. Dat maakt dat zij haar eigen grenzen én vooral die van A. en zijn partner overschrijdt, zeker wanneer ze met Johannes erin slaagt om alle betrokken partijen bijeen te brengen. Beetje bij beetje rekt Emy de grenzen van het toelaatbare. Tot ze tot het besef komt dat ze flirt met grenzen van obsessie en verstikkende waanzin. Emy verdrinkt erin en gaat er zelfs aan tenonder. Of zoals Koopman het dan stelt: ‘hier regeert een andere waarheid’.
Verslag van een obsessie
Aan de hand van ‘Tekenen van het universum’ bevraagt Koopman de eigen patronen in het leven. Hoe we omgaan met relaties, met begrenzingen, met (volledige/blinde) overgave en dolle verliefdheid en zo meer. Moeilijke vragen, met al even moeilijke antwoorden. Je zou overigens voor veel minder de complexiteit ervan willen ontwijken. Desalniettemin gaat Koopman, die over een erg vlotte en heldere vertelstijl beschikt, frontaal het gevecht aan. Het maakt ‘Tekenen van het Universum’ een erg openhartige, maar soms nogal uitgesponnen roman, welwillend opgedragen ‘voor zij die hebben lief gehad en verloren’.
