Is Dimitri Verhulst aan het leven verslaafd?
Dimitri Verhulst, ‘Hebben en Zijn’ 
Na enkele minder succesvolle romans neemt Dimitri Verhulst (1972) nu revanche met ‘Hebben en Zijn’. Zijn jongste roman is het product van een schrijver die duidelijk zijn tweede adem heeft gevonden. Een boek dat leest als een parabel over hoe men na de dood van het leven moet afkicken.
Verhulst is een literair fenomeen die zich indertijd met ‘Godverdomse dagen op een godverdomse bol’ (2008) aardig in de markt wist te plaatsen. Alsof hij voor die tijd geen behoorlijk werk had afgeleverd met ‘De verveling van de keeper (2002) en ‘Problemski hotel’ (2003). Wie hem leest weet dat hij niet de lach aan zijn kont heeft hangen. Wat hij ook schrijft – hij excelleert niet altijd wat stijl betreft – er is altijd een dosis zwartgalligheid in de buurt.
Net zoals hij het moeilijk kan laten zijn drang naar geforceerde provocatie en goedkope literaire effecten te beheersen. Een constante moet je hem alvast nageven: inzake het breed en met bravoure uitsmeren van zwartgalligheid is hij een absolute meester. Daar is niets op tegen, temeer omdat hij het fenomeen telkens vanuit een ander perspectief benadert.
Bizarre personages passeren de revue
Zo heeft hij met ‘Hebben en Zijn’ een stevige roman, in de vorm van fascinerende parabel zonder echte plot, afgeleverd. Al was het maar omdat hij dit keer een prikkelende dosis humor niet heeft geschuwd. Het wekt alvast de indruk dat hij na zijn Zweeds avontuur en een tijdelijk oponthoud in Gent weer de rust heeft gevonden in Frankrijk. Een nieuwe episode in zijn literaire carrière, in combinatie met een terugkeer naar zijn vroegere uitgeverij Atlas Contact.
Hoe dan ook zijn jongste roman ademt de sfeer van een authentieke parabel. Een met filosofie doordrenkt verhaal over leven en dood waarin bizarre personages hun opwachting maken. Overledenen die in een soort ontwenningskliniek zijn beland.
Ze volgen er een bepaald programma om, hoe vreemd het ook klinkt, van het leven af te kicken. Slagen ze er niet in dan worden ze teruggestuurd om hun leven over te doen tot die fatale laatste dag. Het overkomt ook Malodot, het hoofdpersonage, die na het ontwijken van een hert, samen met zijn geliefde Laralouise zich met zijn auto tegen een boom te pletter heeft gereden.
Zo komt hij terecht in het afkickcentrum van het leven, waar hij een kamer deelt met Hubert, Emanuel en Didier. Een drietal gozers die er geen twijfel laten over bestaan wat hem te wachten staat.
‘Je zal hier een detoxificatieprogramma doorlopen. Tot je helemaal van het leven bent afgekickt. Tot je zonder kan. Tot je het hebt afgezworen tot op de laatste vezel en het zelfs nooit meer wil, vastberaden.’
Wie slaagt verdwijnt definitief in het Niets
Er zit voor Malodot niets anders op dan samen met zijn lotgenoten een detoxificatieprogramma te doorlopen. Wie slaagt verdwijnt definitief in het Niets. Het is in deze speciale biotoop dat Verhulst enkele kleurrijke personages uit zijn pen tovert. De Woestijnvampier uit Teheran, een Cambodjaanse met een erg gehavend gezicht en de aantrekkelijke Noord-Afrikaanse Albertine. Het laat zich dan ook voorspellen dat het tussen laatstgenoemde en Malodot iets wordt.
‘Haar verbaasde het evenwel dat hij zich uitsloofde om haar waardig te zijn. Om naast haar te willen staan op de sociale ladder. Alsof zij zoiets verwachten zou. (…) Hij kon onmogelijk vallen voor een vrouw als hij er ergens niet ook een heel klein beetje schrik van had.’
Malodot krijgt het aan de stok met de Counselor
Hun relatie heeft uiteraard geen enkele kans, tenzij ze kiezen om altijd in de ontwenningskliniek te blijven. Bovendien is Malodot bepaald geen makkelijke resident. Hij krijgt het geregeld aan de stok met de Counselor, die onder toezicht van de Opzichter, samen met trajectbegeleidster Simone iedereen nauwlettend in het oog houdt. Een gegeven dat door Verhulst handig wordt aangewend om zijn visie op leven en dood in rake volzinnen kenbaar te maken. Fragmenten die beklijven en ervoor zorgen dat ‘Hebben en Zijn’ er bij de lezer ferm inhakt.
‘Daarom is de dood zo dom: er valt waarlijk niets mee te expliceren. Je bent erover uitgepraat, nog voor het onderwerp is aangeraakt.’ Of: ‘Het leven is smerig, Malodot, het is meestentijds versneden met smeerlapperij. De zuiverheid varieert van nul tot negennegentig procent.’
‘Hebben en Zijn’ is een knap gecomponeerde roman. Vakkundig ontdaan van alle overbodigheden en in een voortreffelijke stijl geschreven. Een verademing, Dimitri Verhulst op zijn best.
