Van vaudeville naar opera: Philippe Boesmans’ zwanenzang zet de conventies van het genre een hak
De Munt, ‘On purge bébé!’ 
Keizer van het vaudeville en dus heer en meester over de lachspieren van het publiek, doch zelf ten onder gegaan aan relationele en psychische problemen: zowel de biografie als het oeuvre van Georges Feydeau blijven ruim een eeuw na diens overlijden tot de verbeelding spreken. Binnen Frankrijk is diens naam nog steeds een waar begrip, daarbuiten worden zijn nauwelijks psychologisch of moreel geladen komedies niet zo vaak opgevoerd. Ondanks Feydau’s inmiddels oubollige misogynie blijven diens aanvallen op de schone schijn van de burgerij nochtans overeind, te meer omdat zich achter de façade van de bourgeoisie een meer universeel onvermogen aftekent. Bijvoorbeeld, in ‘On purge bébé!’, de complete disfunctie van een gezin.
Het narratief ligt in de titel besloten. Een kind moet hoognodig gepurgeerd – omwille van constipatie, dat spreekt – hetgeen als kapstok dient voor een schier eindeloze resem discussies tussen een overbeschermende en allicht emotioneel verwaarloosde moeder enerzijds, en een aan financieel gewin en sociale status verslingerde vader anderzijds. De twee geraken het over zowat niets eens, ten koste van hun nakomeling, die zich tot een etter ontpopt. Ook hij draagt zijn steentje bij aan alle stennis, door Feydeau met enkele rake replieken gekenschetst.
Dat de eerder dit jaar overleden componist Philippe Boesmans als laatste opera deze ‘On purge bébé!’ naliet, is slechts ten dele verrassend. Vaudeville naar opera vertalen leek misschien een even onmogelijke als onverkwikkelijke opdracht, maar de oogappel van Munt-intendant Peter de Caluwe ging de uitdaging maar al te graag aan. Ook in zijn vorige opera’s – Boesmans liet er in totaal negen na – koos hij niet zelden atypische invalshoeken, die een uniek muzikaal idioom toelieten. Zijn Feydeau-adaptatie is gestoeld op een erg spitante en dynamische muzikale schriftuur, conform het huiselijke karakter van de plot kamermuzikaal opgevat. De stemmen ervaren geen concurrentie vanuit de orkestbak, want de instrumentatie is dienend, zij het zonder in goedkoop demonstratief effect te vervallen.
In parallel met het verhaal legt de partituur voortdurend speelse accenten. Zelf liet Boesmans optekenen dat hij hoopt dat ‘On purge bébé!’ voor toekomstige generaties te zien zal zijn op dvd, en niet op cd hoeft te verschijnen. Dat is te bescheiden, want in de compositie ligt de hilariteit van de handeling wel degelijk integraal besloten. Boesmans mag dan wel voor een afgemeten stijl hebben gekozen, referaten naar Mendelssohn en Wagner evenals brutaal gestoei met de conventies van het operagenre houden het werk fris. Daarvoor bovendien hulde aan Benoît Mernier, die Boesmans’ onvoltooide opera afwerkte zonder diens signatuur te hoeven doorbreken.
Voor de regie ging De Munt aankloppen bij Richard Brunel, die met het idee kwam aanzetten om het kleine kind uit het libretto te vervangen door een volwassen speler, om als dusdanig een spiegel te kunnen zijn voor het infantiele gedrag van en de primitieve verhouding tussen de ouders. Intellectueel is dat een intrigerende piste, evenals de vondst om met de proporties van de scène te spelen – de claustrofobische uitwerking doet deze komedie haast uitgroeien tot een modern drama over het onvermogen om binnen een relatie te functioneren. Tegelijk bedient de regie zich van een zonder meer kluchtig register, dat onmiddellijk aansluiting vindt bij Feydeau’s directe taal en Boesmans’ onmiddellijk gevoelsmatig resonerende schriftuur.
Zodoende komt de regie in een spreidstand terecht: ze bedient de lach, maar wil ook al te graag meer zijn dan een bagatel. Dat hoger en verder reiken, hoort het publiek evenwel niet terug in de muziek, die in ongecompliceerde kolder grossiert. Bijgevolg geraken partituur en enscenering niet feilloos op elkaar afgestemd – en laat dat nu net een vereiste zijn om tot een bovengemiddelde komedie te komen.
Gezien & gehoord in De Munt op 18/12/2022.
Copyright foto: Jean-Louis Fernandez
