Anouar Brahem brengt broze en verstillende muziek
Anouar Brahem, ‘After the last sky’ 
‘where should the birds fly, after the last sky ?’ (Mahmoud Darwish)
Acht jaar na voorganger ‘Blue maqams‘ (2017, ECM) keert de Tunesische, virtuoze oud-speler Anouar Brahem (°1957, Halfouine) met ‘After the last sky’, een nieuw en langverwacht album, eindelijk terug op de voorgrond. Brahem is overigens al best lang een vaste waarde op het ECM-label van Manfred Eicher, heeft op dat label heel wat albums uitgebracht (o.a. ‘Souvenance’,..). Op het fragiele en verstillende ‘After the last sky’ laat hij zich onder meer inspireren door een gedicht van de Palestijnse dichter Mahmoud Darwish die de vraag stelt waar er in tijden van hevig oplaaiend geweld en oorlog eigenlijk nog ergens toevlucht gezocht kan worden.
Unieke versmelting van muzikale tradities
Met improvisatorische jazz als uitgangspunt weet Anouar Brahem als geen ander zowel Westerse als Oosterse muziektradities heerlijk met elkaar te vermengen. Dat leidt tot een volslagen uniek geheel hetgeen ergens ook verklaart waarom Brahem doorgaans voor volledig uitverkochte zalen speelt. Diens authentieke, dromerige muziek evoceert ergens de idee van eeuwenoude mystiek, maar doet evenwel best modern aan. Het is ook heel open, vrije en deels op improvisatie gestutte muziek waarbij de muzikant samen met zijn metgezellen, in casu Holland (bas), Lechner (cello) en Bates (piano), de kracht van de muzikale interactie, het samenspel, echt ten volle benutten.
Brahem vertrouwt instinctief het muzikaal talent van een bende muzikanten die grotendeels deel uitmaken van de ECM-familie, Holland op bas en Lechner op cello zijn ECM getrouwen, enkel Django Bates op piano is wat nieuw. Samen leveren zij een een best sober, maar ontzettend mooi album af. Waarbij onder meer opvalt dat ook deze keer Anouar Brahem enkele nieuwe muzikale accenten legt (wat meer cello) en tezelfdertijd geluidsmatig niet echt veel afwijkt van wat hij in het verleden al bracht.
In een klein uurtje duiken er op ‘After the last sky’ veertien fraai aaneensluitende composities voorbij. Opener ‘Remembering hind‘ brengt meteen een uiterst stemmig duet tussen de piano van Django Bates en de cello van Anja Lechner. In de erop volgende, sterk introspectieve en met gemoedelijke cellopartijen van Anja Lechner verrijkte titeltrack valt dan bijvoorbeeld de uiterst zorgvuldige, delicate articulatie en instrumentatie op. De knap opgebouwde muziek doet zowel verstillen als verwonderen en doet de luisteraar naar de aller-allerdiepste kern van zijn of haar eigen ziel gaan.
Remedie tegen de wanhoop en onverschilligheid
‘After the last sky’ is een sober, maar uiterst gemoedelijk luisteralbum geworden. Het soort album waar je best ook enige aandacht en tijd voor neemt. In muzikaal opzicht is de inbreng van Lechner op cello een ronduit gouden zet. Met haar cello onderstreept zij in sterke mate de intrinsieke bittere wanhoop en melancholie van de muziek op ‘After the last sky’.
Brahem en zijn medemuzikanten stimuleren met oorstrelende, zijdezachte muzikale pracht een diepgaande reflectie op de huidige toestand in de regio van het Midden-Oosten. Dat merk je in de aandoenlijk mooie muziek van Brahem, al valt het natuurlijk evengoed ook te lezen in de hoesnota’s die voor de gelegenheid een wat meer uitgebreid essay van auteur/journalist Adam Shatz bevatten. Die licht toe hoe dit nieuwe album van Anouar Brahem tot stand kwam terwijl hij in een trek door natuurlijk ergens ook de talloze expliciete en implicietere connecties tussen de wonderlijke muziek van Brahem en co en de hele globale sociale, politieke situatie in de wereld verduidelijkt.
De muziek is zoals onder meer uit een tot reflectie uitnodigende compositie als ‘Endless wandering‘ blijkt deels een verklanking van de totale wanhoop en uitzichtloosheid. Wat zou het mogelijkerwijs kunnen betekenen om noodgedwongen eindeloos een weg te moeten zoeken doorheen oneindige, al te verlaten straten? Om vervolgens terug te plooien op de vraag van dichter Mahmoud Darwisj ; want waar kunnen de vogels die de boodschap van vrede en hoop brengen in een vrijwel volledig vernietigd landschap eigenlijk nog echt heen? Die pertinente, kritische maar evenzeer poëtische reflectie is op dit nieuwste album van Anouar Brahem meer dan prominent aanwezig.
Net zoals bij talloze andere albums van de oud-virtuoos Brahem doet ‘After the last sky’ eindeloos verdwalen in de prachtige, aandoenlijke en van broze, pure emoties vergeven muziek. Die neemt de luisteraar mee naar een eenzame, desolate plek waar al die talloze verhalen over Gaza en de Palestijnse kwestie, de oorlog, de tragiek, het lijden van hele gemeenschappen, misschien eindelijk – in alle openheid en vanuit een natuurlijke ontvankelijkheid voor de diepmenselijke kant van de zaak – een keer verteld kunnen worden.
Echt luisteren
Als er héél misschien iets over ‘After the last sky’ gezegd dient, dan misschien wel dat de muziek van Anouar Brahem helemaal op zichzelf staat. Brahem is met zijn eigen oud die als hij geen ander bespeelt, zijn eigen stem in de wereld. Luisteren, écht luisteren, betekent in dit geval dus hopelijk ook ergens de wil om net iets meer te willen begrijpen. Niet enkel de muziek, die heel spontaan en organisch een eigen boodschap brengt en die in het verlengde van dichters als Mahmoud Darwish en publieke intellectuelen als Edward Said (‘Edward Saïds’ reverie’) meer dan wezenlijke vragen aan de orde stelt.
Anouar Brahem presenteert zijn nieuwste album live op 30 april in de Brusselse Bozar en op 3 mei in de Roma.
