Veel kwaliteit, weinig revelatie: het Bayerisches Staatsorchester maakt niet alle verwachtingen waar
Sabine Devieilhe, Vladimir Jurowski & Bayerisches Staatsorchester, BOZAR Brussel 
Let’s stick together – zo luidt het motto van het Klarafestival dit jaar. De slogan is niet alleen bedoeld als antoniem voor de obligate social distancing van de voorbije twee jaar, het is ook een verwijzing naar de fundamenteel verbindende rol die kunst kan vervullen, zowel via haar inhoud als via haar sociale en fysieke verwerkelijking. Veel volk verzameld in BOZAR voor de passage van het Bayerisches Staatsorchester dus, en zo hoort het ook. Als een van de alleroudste Europese ensembles kan het orkest bogen op een indrukwekkende lijst samenwerkingen, met recent nog chefs als Zubin Mehta en Kent Nagano. Sinds vorig jaar zwaait Vladimir Jurowski evenwel de plak in München, na jarenlang in Londen aan de weg te hebben getimmerd.
Echter, zijn Russische dirigenten niet persona non grata op de internationale podia? Niet als ze zich openlijk uitspreken tegen de invasie van Oekraïne, en dat deed Jurowski ook. Als bisnummer droeg hij Debussy’s ‘Berceuse héroïque’, oorspronkelijk een hommage aan de moed van koning Albert I en de Belgische soldaten die in de Eerste Wereldoorlog het Duitse leger tot staan brachten, op aan de recente oorlogsslachtoffers. Ook de Franse sopraan Sabine Devieilhe verwees met haar encore naar de tragische feiten van de voorbije weken, via een interpretatie van een populair Oekraïens volkslied, integer en gevoelvol vertolkt.
Deze aanvullingen pasten alleszins wonderwel bij een programma met een integraal pacifistische inslag, van Benjamin Brittens ‘Four Sea Interludes’ uit de opera ‘Peter Grimes’ – een onderzoek naar hoe een xenofobe maatschappelijke context het individu kan verzieken – tot Maurice Ravels ‘La valse’, oftewel de muzikale afbeelding van een onmogelijk gemaakte wals door de ervaringen van de componist in en rond de loopgraven. Vooral in dat laatste werk demonstreerde het Bayerisches Staatsorchester haar intrinsieke kwaliteit: de genereuze totaalklank en de warmte van het koper getuigden van een uitzonderlijke klasse, hoewel het Staatsorchester in haar thuishaven nog steeds moet onderdoen voor het Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks en de Münchner Philharmoniker.
Anders dan de muzikaal geraffineerd zij het slechts in beperkte mate zwierige Ravelvertolking, was het gebrek aan samenhang in Brittens ‘Four Sea Interludes’ verrassend. Als portret van een wispelturig en constant transformerend zeelandschap, is het aan de dirigent om niet alleen de orkestgelederen samen te houden, maar ook voor een overkoepelend narratief te zorgen, een langere beweging te destilleren uit de kortstondige flitsen die de componist auditief boetseert. Daar kwam Jurowski evenwel niet aan toe. De verrukking, het eclatante, de sprankeling: het ontbrak in wat meer een proeflezing dan een volwaardige uitvoering leek.
Beter in de vingers, maar eerder monochroom dan werkelijk mystiek geladen: de suite op basis van ‘Pelléas et Mélisande’ benaderde Jurowski eerder in romantische dan in impressionistische traditie. Waar was de mystiek, het onaanraakbare van Debussy’s fragiele klankweefsel, het onzegbare van verlangen en liefde waar de componist zo transcendent gestalte aan gaf? Onder het prozaïsche baton van haar nieuwe chef, verklankte het Bayerisches Staatsorchester deze partituur zonder haar betekenislagen maximaal aan te boren.
Niet zo voor Sabine Devieilhe, die voor het eerste en enige ware hoogtepunt van de avond zorgde. Haar aanvoelen van Brittens ‘Les illuminations’ grensde aan de perfectie, met dramaturgisch uitgekiende registerwissels, een scala aan texturen binnen haar gepolijste timbre en een ideale mix tussen toneel en enigma. De kaleidoscopische partituur werd in haar handen een bekoring, moeiteloos laverend van teder naar brutaal, van beaat over grotesk naar sardonisch. ‘J’ai seul la clef de cette parade sauvage’ – het bleken profetische woorden in een concert waarin slechts één interpreet uitblonk.
Gehoord tijdens het Klarafestival op 16/03/2022.
Copyright foto: Bjorn Comhaire
