Waarom Toergenjev zo verdomd leesbaar blijft
Ivan S. Toergenjev, ‘Romans’ 
Een verhaal dat vaak opduikt bij de naam Toergenjev (1818-1883), is dat van zijn ontmoeting met Gustave Flaubert. Hoewel ze duizenden kilometers van elkaar vandaan woonden, bleken de twee uitstekende gesprekspartners.
Een paar bladzijden lezen in ‘Romans’ maakt duidelijk dat het Rusland van Toergenjev stevige verbindingslijnen vertoont met het Frankrijk van Flaubert. Hoewel beiden schreven in de negentiende eeuw, blijkt de tijd geen vat te krijgen op hun proza.
‘Alles aan hem ademde welvoeglijkheid en fatsoen: van zijn achtenswaardige gezicht en zijn gladgekamde bakkenbaarden tot zijn niet-krakende laarzen zonder hakken.’
Een zin uit Toergejevs roman ‘Een adelsnest’ (1859), een werk dat zich laat kenmerken door een lichte toon. Net als in het werk van Tsjechov valt er een zekere landelijkheid te proeven doorheen de zinnen. De dialogen zijn neergeschreven alsof je aan het meeluisteren bent, het lijkt alsof Toergenjev louter registreerde.
Natuurlijk bevat deze verzameling ‘Vaders en zonen’ (1862), een boek dat met personage Bazarov een van de eerste nihilisten herbergt uit de literatuurgeschiedenis. De overgrootvader van The Ramones, zo je wil. Kunst en literatuur betekenen niets voor Bazarov, het zijn louter mentale koortsdromen voor hem.
Bazarov en zijn microscoop reizen af naar het idyllische landgoed van vader en oom Kirsanov, exponenten van een traditionele adel. Ter plaatse valt hij voor Anna Sergejevna, wat zijn aanvankelijke zelfzekerheid snel doet afbrokkelen.
Bovenstaande omschrijving doet waarschijnlijk denken aan het plot van een soapreeks, een vergelijking die hout snijdt. Toergenjev wist hoe hij een roman diende te construeren. Vakmanschap noemen we dat. Tegelijkertijd sijpelt de moderne wereld door in zijn klassiek aandoend universum.
Toergejevs personages zijn – in tegenstelling tot die van Dostojevski – minder buitenissig. Ze zijn menselijk. Zoals wij allemaal. Waarschijnlijk de hoofdreden waarom dit allemaal zo verdomd leesbaar blijft.
