De odyssee van Judith Vanistendael
Judith Vanistendael, ‘Penelope’ 
Hoeft Judith Vanistendael nog geïntroduceerd te worden? Voor de enkeling die de afgelopen jaren doorbracht onder een steen, een korte samenvatting: ze tilde menig jeugdboek met haar illustraties naar een hoger niveau en tekende al een indrukwekkende verzameling aan eigen werk bij mekaar, waaronder ‘De maagd en de neger’ en ‘Toen David zijn stem verloor’. Met dat laatste sleepte ze drie nominaties in de wacht voor de Eisner-awards. En nu is er dus ‘Penelope’, een strip met een even eenvoudige als gelaagde titel (en cover).
Het gelijknamig hoofdpersonage is een vrouw die zich als chirurg voor Artsen zonder Grenzen inzet in oorlogsgebied. Tussen haar missies keert ze terug naar man en kind in België, maar de confrontatie met het leven hier, waarin de belangrijkste zorg van haar puberende dochter haar volgende toets Latijn is, wordt steeds moeilijker. Penelope weet niet meer hoe ze haar plaats hier kan vinden en hoe ze het werk op die andere plaatsen kan loslaten, zodat het haar niet langzaamaan opvreet.
De poëzie in het leven
Geen vanzelfsprekend onderwerp dus, maar daar lijkt Vanistendael een patent op te hebben. Ze weet dan ook van aanpakken en maakt van een erg gevoelig thema – een moeder die geconfronteerd wordt met oorlogsgruwelen en zich daar misschien meer op haar plaats voelt dan thuis bij haar puberdochter – een strip die soms zacht, soms hard kan zijn, maar sowieso altijd iets doet bewegen. Er zit poëzie in dit verhaal. Letterlijk dankzij de gedichten waar Bernard Dewulf voor tekende, maar ook figuurlijk. In elkaar hakende woorden, beeldspraak die tot leven komt en soms gewoon de stilte die de tekeningen laat spreken. In dit boek hoef je niet in een beweging van de eerste naar de laatste bladzijde te gaan, maar mag je ook even ronddwalen.
Bovendien slaat Vanistendael met de omkering van de Odyssee – het is dit keer de man die uitkijkt naar de langverwachte terugkomst van zijn vrouw – een erg hedendaags en relevant pad in. Niet alleen staat ze stil bij het oorlogsgeweld dat ook vandaag nog bepaalde delen van de wereld teistert en onschuldige slachtoffers eist, maar ook onze huidige Westerse maatschappij komt ongemakkelijk in beeld. ‘Penelope’ doet de lezer vragen stellen bij het feit dat een moeder nog altijd als de belangrijkste pijler in een gezin wordt beschouwd en dat haar omgeving het er moeilijker mee heeft dan zijzelf wanneer ze zich uit die rol probeert te worstelen. Wat kan een vrouw zich permitteren in vergelijking met een man?
Vloeibare scherpte
Die boodschap krijgt de lezer te verwerken met de hulp van de geaquarelleerde tekeningen waar Vanistendael intussen bekend om staat. Ze kent haar weg met dat medium en weet precies hoe ze elke aquarel een betekenisvolle plaats moet geven in het geheel. Afhankelijk van wat ze wil vertellen, worden de kleuren en lijnen soms eens hard en scherp, dan weer zacht en vloeiend, maar nooit staat er iets te veel op het papier. Het draagt alleen maar bij tot de relevantie en trefzekerheid van het verhaal.
‘Penelope’ is een strip waarin je nietsvermoedend begint om aan het einde ervan te beseffen dat die hele odyssee toch onder je huid gekropen is. Een strip, vooral, die dat ook verdient.
