‘Muizen en mensen’: Oudje in een nieuw jasje verbijstert!
John Steinbeck en Rébecca Dautremer, ‘Muizen en mensen’ 
‘Muizen en mensen’, ik had zowel de film als het toneelstuk gezien – én het boek gelezen. Het zou me dus erg verwonderen als een nieuwe versie mij nog iets nieuws kon bijbrengen, maar dat is precies wat er is gebeurd: verwondering en verbazing.
De grande dame van de Franse illustratiewereld, Rébecca Dautremer, heeft zich immers over het 83 jaar oude boek van Steinbeck ontfermd en er haar eigen versie van gemaakt. Onnodig, zou je denken, want de tekst staat na al die decennia nog steeds als een huis. (In deze versie gebruikt Dautremer trouwens de prima, nog recente vertaling van Peter Bergsma.) Steinbeck wist met zijn novelle over arme landarbeiders heel wat vragen op te roepen. Hierbij kwamen thema’s als maatschappij, racisme en klasseongelijkheid aan bod, maar ook vriendschap en hoe ver die kan gaan.
Ik ben nooit echt fan geweest van letterlijke verstrippingen van klassiekers, waarbij we dus eigenlijk gewoon beeld bij de tekst krijgen. Maar wat Dautremer hier doet met dit noodlotsverhaal, is van een heel ander niveau. Zij illustreert niet maar interpreteert met haar tekeningen. Zij geeft haar visie en daardoor creëert zij met ‘Muizen en mensen’ een nieuw kunstwerk.
Haar ongeziene veelzijdigheid als tekenaar helpt haar enorm. Soms toont ze pratende mannen in een opeenvolgende sequentie van beelden. Dan weer krijg je paginagrote beelden van een extreem realisme die een sfeerbeeld op het platteland tonen. Gedachten worden getoond met half afgewerkte beelden of commentaar op de tekst met oude reclame- of affichekunst. Zo klinkt het als overdaad, maar de auteur weet perfect overal het ritme van het verhaal te volgen. Je laat de prenten over je heen spoelen en pas als je terugbladert, bemerk je de ongeëvenaarde virtuositeit van de illustrator.
In veel Amerikaanse scholen en universiteiten werd ‘Of mice and men’ in de ban geslagen, enerzijds door het harde einde. De laatste jaren echter ook door het taalgebruik (het ‘n-woord’ bijvoorbeeld, dat in Steinbecks tijd als normaal werd beschouwd). Jammer, men lijkt te vergeten dat dit werk juist een aanklacht is tegen het racisme en het klassesysteem. Hopelijk zien onze scholen wel de sterkte van dit tijdloze verhaal en raden ze hun studenten deze strip aan. Misschien kan de aan beeldtaal verslingerde jeugd zo ook nog onder de indruk geraken van een bijna eeuw oude tekst.
Voor elke liefhebber van het werk van Steinbeck is deze uitgave een must, hoeveel versies ze ook al in huis hebben. Dat geldt eigenlijk voor iedereen, want de lezers zullen niet alleen liefhebbers worden van Steinbeck, maar ook van het grote talent van Rébecca Dautremer.
Laureaat van Stripjaaroverzicht 2020!
