‘Klimaatverdriet’ toont het einde van onze wereld volgens Marek Šindelka
Marek Šindelka, ‘Klimaatverdriet’ 
Vorig jaar mochten wij auteur Marek Šindelka (‘Materiaalmoeheid’, ‘Blijf bij ons’) interviewen toen hij writer-in-residence was bij Passa Porta. Hij vertelde toen dat hij bezig was aan een radicale herwerking van zijn debuut, oorspronkelijk ‘De fout’ (of ‘Chyba’ in het Tsjechisch) getiteld. Nu is de Nederlandstalige versie er eindelijk en kreeg die de misschien nog onheilspellendere titel ‘Klimaatverdriet’ mee. Het werd een dystopische roman met heel wat elementen uit het genre van de detective en dat van de horrorverhalen. Al is dit allesbehalve een detective of horrorverhaal, wel een boek voor nu.
Het verhaal speelt zich af in de nabije toekomst. Praag kreunt onder voortdurende hittegolven en overstromingen, maar eigenlijk staat de hele wereld in brand. Kryštof Warjak weet zich in die onmogelijke omstandigheden nog enigszins staande te houden en verdient de kost met de illegale handel in zeldzame plantensoorten. Wanneer hij de opdracht krijgt een zeldzame Japanse bloem naar het vasteland te smokkelen, lijkt er meer aan de hand en komt hij terecht in het oog van een ongeziene storm.
Vertakkingen
Met zijn roman ‘Materiaalmoeheid’ wist Marek Šindelka bij ons definitief voet aan grond te krijgen. In dat boek vertrok hij vanuit de – toen misschien nog meer – allesoverheersende immigratieproblematiek. Met zijn afstandelijke schrijfstijl wist hij onvermijdelijk onder de huid van zijn lezer te kruipen. Die stijl is veel minder aanwezig in ‘Klimaatverdriet’, maar toch bevestigt Šindelka opnieuw zijn vaste pen: ook nu laat dit boek niet los.
Vanuit voortdurend verspringende perspectieven en losse fragmenten legt de auteur de puzzelstukken uit voor een verhaal dat zich hoe langer hoe meer ook vertakt in de echte wereld, buiten het boek. Een geschiedenisles over de tulpenmanie die Holland in de 17de eeuw in zijn ban had, lijkt aanvankelijk eerder opvulsel, maar blijkt later juist een wezenlijk onderdeel. Even grillig kruipen de verhalen van de personages door elkaar. Nu eens wordt er op een van de rechercheurs gefocust, dan weer op hun prooi of het lokaas. Wat steeds weer boven komt drijven: hoezeer het lot van de mens verbonden is met dat van de wereld waarin hij zich begeeft.
Speeltuin
‘De hele wereld was stilgevallen. Je kon slechts het zwakke sleuren van komeetstaarten ergens in het heelal horen.’
Was de stijl in dit geval niet per se hetgeen ons aan het boek kluisterde, toch hebben wij evenzeer genoten van zinnen als de bovenstaande. Šindelka kan als geen ander met een raak beeld een ervaring oproepen die je ook werkelijk voelt. Taal blijft een speeltuin voor hem en je kan als lezer alleen maar met open mond toekijken. Al balanceert de auteur af en toe op het randje en wordt het soms wat te veel van het goede met de beschrijvingen. Dat haalt hier en daar de vaart uit het verhaal, maar het gebeurt slechts zo sporadisch dat we het graag door de vingers zien.
‘Klimaatverdriet’ is in elk geval opnieuw een roman geworden waarin het talent van de auteur zich duidelijk toont. Marek Šindelka schrijft geen boeken die het zijn lezer gemakkelijk maken. Wie daar niet door afgeschrikt wordt, staat een leestrip te wachten die wij alleen maar ten zeerste kunnen aanraden.
