Ada Peeters, het alter ego van Maaike Neuville?
Maaike Neuville, ‘Zij’ 
In haar romandebuut Zij’ laat theatermaker Maaike Neuville (1983) Ada Peeters aan het woord. Een negendertigjarige actrice die onderweg is naar een voorstelling met die ene vraag of Hij – haar vroegere theaterleraar – wel in de zaal aanwezig zal zijn.
Het is nog maar de vraag welke uitgever het nog waagt iemand de kans te bieden om vanuit de anonimiteit te debuteren. Zou het kunnen dat een bekende kop hebben vandaag de dag belangrijker is dan literaire kwaliteit? Nieuwe titels moeten immers zo vlug mogelijk de deur uit. De kassa moet rinkelen. Investeren in nieuw talent, om het te laten rijpen, is niet langer meer de norm in de literaire wereld. In het licht van dit alles moet het prozadebuut van film- en theatermaker Maaike Neuville worden gezien.
Een roman, hoe kan het ook anders, die zich in de theaterwereld afspeelt. Een decorum waarin actrice Ada Peeters, het hoofdpersonage, ondanks alles wat haar is overkomen overeind probeert te houden. Ze is per trein onderweg naar een niet nader genoemde stad om er haar theatermonoloog te spelen. Een rit die allesbehalve in een ontspannen sfeer verloopt en haar naar het verleden terugvoert. Herinneringen passeren de revue met telkens weer die ene vraag: wat is al dan niet grensoverschrijdend gedrag? Een thematiek die niet enkel de mediawereld overheerst, maar ook in de theaterwereld aan de orde van de dag is.
Hij nam Ada’s kin in zijn hand
Nu Ada zelf geen prille muze meer is wil ze de jarenlange stilte doorbreken. Er is de vroegere theaterleraar met wie ze tijdens haar opleiding als actrice een passionele relatie gehad heeft. Een dominante lesgever voor wiens charmes ze behoorlijk vlug overstag is gegaan.
‘Hij nam mijn kin in zijn hand alsof het duizend jaar geleden zo opgeschreven was. Ik achttien. Hij achtendertig. Zijn sjaal rood, zijn muts zwart, zijn frons frons. You have very kissable lips. Was ik in een film? Sprak hij Engels? Kwam hij ermee weg? Ze raakten. The lips.’
Het beeld is blijven hangen. De man heeft alle zelfvertrouwen bij haar onderuitgehaald. Ook al schreef ze een monoloog over Ifigeneia geschreven het lukt haar niet hem te vergeten. De vergelijking met de jonge vrouw uit de Griekse mythologie ligt voor de hand. Zij moest immers aan de goden geofferd worden, zodat haar vader koning Agamemnon met zijn leger naar Troje kon vertrekken om er te gaan strijden. Voelt Ada zich eveneens het slachtoffer van haar vroegere theaterdocent en mentor? Het is vast een ervaring die haar ertoe aanzet niet in te gaan op de vraag van een student om zijn examenproject te begeleiden.
Ik was geen vrouw maar een mannenwens
Zal Hij, de man met de rode sjaal, in de zaal zitten tijdens haar voorstelling? Zal zijn aanwezigheid een verlammend effect op haar hebben?
Vragen die Neuville aangrijpt om haar personage in dialoog met zichzelf te laten treden. Bladzijden waarin ze helaas gaat schipperen en de grip op een en ander verliest. Er is echter meer dan Hij, de man met de eeuwig rode sjaal. Er zijn ook andere mannen – een skileraar, een bekende tv-figuur, de vader van een gezin bij wie ze ging babysitten – die haar avances maakten waarop ze met graagte inging. In die zin is ‘Zij’ dan ook geen echte #MeToo-roman, ofschoon enkele mannen niet vrijuit gaan.
‘De gewilde leraren, scoutsleiders, getrouwde mannen, ze hoopten zich op in mijn dagboek. En omdat ik wilde wat ik wilde schreef ik brieven, toonde ik mijn hart, zette ik de stap. Vaker niet dan wel werd door hen de grens getrokken. (…) Kan het verwonderen dat ik de helft van mijn leven geen vrouw was maar een mannenwens?’
Ook al schetst Neuville een genuanceerd beeld van de man-vrouwverhouding toch kan ‘Zij’ niet echt overtuigen. Daar zijn enkele oorzaken voor aan te geven. Het tweede deel van het boek getuigt van weinig originaliteit en leidt naar een te voorspelbaar einde. Er zijn uitdrukkingen die nergens op slaan, zoals ‘in brons gebeiteld’ of ‘Mijn handtas krijgt een bericht’. Voorts is er de vraag waarom bepaalde nevenpersonages niet scherper werden geprofileerd. Hoe dan ook, Maaike Neuville beschikt over een behoorlijke dosis stilistisch vermogen, helaas volstaat zulks niet om van ‘Zij’ een stevige roman te maken. Het wordt dus uitkijken naar een volgend boek van haar hand.
